Khi giao dịch tài chính, ngoài những lợi nhuận hấp dẫn nhà đầu tư không tránh khỏi những rủi ro đến từ thị trường. Trong đó không thể bỏ qua bẫy thanh khoản. Nếu không may rơi vào bẫy thanh khoản bạn sẽ gặp bất lợi trong giao dịch. Trong bài viết hôm nay, giavang.com sẽ cung cấp cho bạn thông tin về bẫy thanh khoản và những vấn đề xung quanh.
Mục Lục
Bẫy thanh khoản là gì?
Bẫy thanh khoản hay Liquidity trap dùng để miêu tả mức lãi suất xuống thấp hơn bình thường làm cho thị trường có xu hướng tích trữ tiền, tài sản có giá trị khác thay vì đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu.
Bẫy thanh khoản xảy ra khi Ngân hàng Trung ương bơm tiền để kích thích nền kinh tế nhưng thất bại do nhu cầu tiền trên thị trường gần như bằng 0. Đồng nghĩa với lãi suất danh nghĩa xuống thấp mức bằng 0. Người dân sẽ đi tích trữ tài sản như vàng hay tiền mặt, thay vì đầu tư. Điều này phần nào ảnh hưởng đến tình trạng suy thoái nền kinh tế.
Liquidity là gì? Top 5 đồng coin có tính thanh khoản cao
Chính sách tiền tệ là gì? Vai trò và đặc điểm của chính sách tiền tệ
Chính sách tài khóa là gì? Chính sách tài khóa bao gồm những gì và có vai trò gì?
Kinh tế bong bóng là gì? Chu kì bong bóng kinh tế xảy ra
Ví dụ thực tế
Những năm 1990, nền kinh tế Nhật Bản đã gặp phải bẫy thanh khoản dẫn đến mất mát tận 1 thập kỷ. Cụ thể, những năm 1990, nhà nước Nhật Bản đã nhiều lần hạ lãi suất hay “chính sách lãi suất zero” để cứu vớt nền kinh tế ra khỏi khủng hoảng bong bóng bất động sản.
Thế nhưng, hoạt động cầm chừng lãi suất đã khiến nền kinh tế Nhật Bản đi vào suy thoái, trì trệ trong nhiều năm. Đến năm 2002, nhờ nới lỏng chính sách kinh tế, tăng lãi suất và mở rộng xuất nhập khẩu đã giúp nền kinh tế Nhật Bản phục hồi trở lại.
Những dấu hiệu nhận biết bẫy thanh khoản
Có ba dấu hiệu chúng ta có thể áp dụng để nhận biết bẫy thanh khoản. Chúng bao gồm:
Lãi suất danh nghĩa tiến gần hoặc bằng 0
Nếu nhà đầu tư thấy lãi suất quá thấp tiến gần đến mức bằng 0 trong một thời gian và không có khả năng tăng lên. Khi đó, họ sẽ chuyển sang nắm giữ tiền mặt nhiều hơn là đầu tư hay mua trái phiếu.
Chính sách tiền tệ mất hiệu quả
Chính sách nới lỏng tiền tệ hay Ngân hàng Trung ương bơm tiền cho nền kinh tế cũng không thể cải thiện tình hình. Bởi trong thời kỳ suy thoái, người dân/doanh nghiệp không có nhu cầu và tự tin để có thêm các khoản vay dù lãi suất đang rất thấp. Trong khi đó, các Ngân hàng thương mại cũng không muốn gia tăng các khoản nợ xấu.
Có dấu hiệu giảm phát
Khi xảy ra bẫy thanh khoản, lãi suất danh nghĩa sẽ tiến đến gần 0. Nên cung tiền không thể chuyển thành nguồn cho đầu tư. Chính sách tiền tệ cũng mất đi tác dụng vốn có, người dân thận trọng hơn trong việc chi tiêu. Lúc này, lượng cầu trong nền kinh tế cũng giảm đáng kể. Điều này dẫn đến hiện tượng giảm phát.
Nguyên nhân dẫn đến bẫy thanh khoản
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình huống bẫy thanh khoản trên thị trường. Chúng ta có thể tóm gọn trong 4 nguyên nhân chính sau:
- Doanh nghiệp và người dân kỳ vọng vào xu hướng giảm phát: Người dân có xu hướng nắm giữ tiền mặt nhiều hơn thay vì đầu tư khi mong muốn giá cả giảm đi trong tương lai, giá trị tiền tăng.
- Người dân tập trung tiết kiệm tiền nhiều hơn là đầu tư: Các chủ thể trong nền kinh tế sẽ tập trung tiết kiệm tiền nhiều hơn là đầu tư và chi tiêu do nền kinh tế đang suy thoái. Đồng thời, ngân hàng thương mại cũng khó khăn hơn trong việc cho vay, bởi lo ngại mất khả năng thanh toán, phá sản. Điều này dẫn đến nguồn tiền không được huy động và doanh nghiệp không có vốn đầu tư mở rộng sản xuất.
- Ngân hàng gặp phải khủng hoảng tín dụng: Các ngân hàng thương mại gặp phải khủng hoảng tín dụng, dẫn đến thắt chặt các khoản vay. Lúc này, họ sẽ tập trung vào làm đẹp bảng cân đối tài chính, kế toán thay vì ra tăng các khoản nợ.
- Kênh trái phiếu trở nên kém hấp dẫn: Giá trị của trái phiếu thấp hơn mặc dù gia tăng lãi suất vẫn không thu hút được nhà đầu tư. Do nhà đầu tư tin rằng thị trường đang suy thoái, không có khả năng phục hồi và đầu tư trái phiếu không hiệu quả.
Làm sao để thoát khỏi bẫy thanh khoản?
Khi xảy ra bẫy thanh khoản sẽ ảnh hưởng và tác động xấu đến nền kinh tế. Muốn thoát khỏi bẫy thanh khoản, cần có sự hỗ trợ và tác động của toàn bộ nền kinh tế. Dưới đây là một số cách để thoát khỏi bẫy thanh toán cần được thực hiện:
Trên quan điểm của nhà kinh tế học Paul Krugman
Paul Krugman – nhà kinh tế học nổi tiếng cho rằng: “Tạo ra lạm phát kỳ vọng là cách để thoát khỏi bẫy thanh khoản”. Cụ thể các cách tạo ra lạm phát kỳ vọng có thể thực hiện như:
- Phá giá đồng nội tệ.
- Tăng thuế tiêu dùng.
- Theo đuổi kỳ vọng lạm phát.
- Thúc đẩy tăng trưởng cung tiền nhanh hơn.
Theo quan điểm của nhà kinh tế học Keynes
Keynes cho rằng: “Chính sách tài khóa mở rộng sẽ giúp nền kinh tế thoát khỏi bẫy thanh khoản”. Có thể hiểu, hiện tượng giảm phát xảy ra sẽ khiến lãi suất tiến gần bằng 0, từ đó gây sụt giảm tổng cầu và gây ra bẫy thanh khoản.
Chính sách tài khóa mở rộng kích thích tăng tổng cầu, từ đó bù đắp cho các khoản tiêu dùng tư nhân bị thiếu hụt. Các chính sách tài khoá mở rộng bao gồm:
- Cắt giảm thuế.
- Kích thích tiêu dùng tư nhân.
- Tăng chi tiêu chính phủ.
Theo quan điểm của những nhà kinh tế học khác
Theo các nhà kinh tế học, việc nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ giúp thoát khỏi bẫy thanh khoản. Các biện pháp nới lỏng cụ thể được áp dụng như:
- Biện pháp nới lỏng định lượng (tiếng anh là Quantitative Easing – QE).
- Tăng cường mua các loại trái phiếu chính phủ dài hạn hoặc trái phiếu tư nhân.
Các biện pháp này sẽ khơi dậy niềm tin của người dân vào kênh trái phiếu, đầu tư và tiêu dùng, từ đó kích thích chi tiêu và thoát khỏi bẫy thanh khoản.
Mối liên hệ giữa bẫy thanh khoản và giảm phát
Hiểu đơn giản, giảm phát là tình trạng giá cả chung của nền kinh tế liên tiếp bị giảm xuống. Khi nền kinh tế suy thoái sẽ có sự xuất hiện của giảm phát. Giảm phát và bẫy thanh khoản là mối quan hệ tương quan hai chiều. Nghĩa là, tình trạng giảm phát sẽ tạo ra bẫy thanh khoản và ngược lại.
Giảm phát tạo ra bẫy thanh toán
Khi nền kinh tế xảy ra giảm phát sẽ khiến lãi suất danh nghĩa tiền đến gần hoặc bằng 0. Điều này khiến cung tiền không thể chuyển đổi thành chi tiêu và đầu tư, chính sách tiền tệ cũng mất hiệu quả.
Tình hình giảm phát kéo dài với lãi suất thấp tạo ra suy thoái nền kinh tế. Suy thoái và giảm phát kéo dài khiến cho chính sách tiền tệ mất tác dụng, tạo ra bẫy thanh khoản trên thị trường.
Bẫy thanh khoản tạo ra giảm phát
Trong một nền kinh tế tồn tại bẫy thanh khoản, người tiêu dùng/doanh nghiệp/ngân hàng sẽ bắt đầu dự trữ tiền nhiều hơn đầu tư. Xu hướng tiết kiệm tăng cao khiến lượng tiền chi tiêu bị giảm. Tổng cầu từ đó cũng giảm. Điều này khiến xảy ra tình trạng giảm phát.
Lời kết
Bài viết trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức về bẫy thanh khoản là gì. Và bạn cũng biết thêm về mối quan hệ tương quan hai chiều giữa bẫy thanh khoản và giảm phát. Hãy theo dõi giavang.com để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích khác nhé.
Xem thêm
Hợp đồng hoán đổi và những điều cần biết
Flash Crash là gì và những vụ làm chấn động thị trường tiền tệ
