Trái phiếu là gì? Đặc điểm cơ bản của trái phiếu

Trước khi quyết định đầu tư, nhà đầu tư cần phải nắm rõ về trái phiếu là gì, đặc điểm và lợi ích của nó ra sao. Thêm vào đó, người ta hay nhầm lẫn giữa cổ phiếu và trái phiếu. Bài viết dưới đây của chúng tôi sẽ giải đáp thắc mắc của bạn về những đối tượng trên.

Khái niệm trái phiếu

Trái phiếu được hiểu đơn giản là một loại chứng nhận nghĩa vụ của người phát hành (người vay tiền) phải trả cho người nắm giữ chứng khoán (người cho vay) một khoảng tiền xác định, trong những thời gian cụ thể, và phải hoàn trả khoản cho vay ban đầu khi nó đáo hạn.

Những người phát hành có thể là doanh nghiệp thì sẽ được gọi là trái phiếu doanh nghiệp, một tổ chức chính quyền như Kho bạc nhà nước thì gọi là trái phiếu kho bạc, chính quyền thì gọi là trái phiếu chính phủ.

Những người mua trái phiếu hay trái chủ có thể là cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ. Trái chủ là người cho nhà phát hành vay và họ không phải chịu bất cứ trách nhiệm nào về kết quả sử dụng vốn vay của người vay. Nhà phát hành có nghĩa vụ phải thanh toán theo các cam kết nợ được xác định trong hợp đồng vay.

Đặc điểm trái phiếu

• Chủ thể phát hành trái phiếu đa dạng như : Công ty, Chính phủ hoặc chính quyền địa phương.
• Bất cứ cá nhân hay doanh nghiệp nào cũng có thể mua trái phiếu, kể cả chính phủ. Trái phiếu ghi danh dùng để chỉ những trái phiếu có ghi tên của trái chỉ, ngược lại không có ghi tên thì sẽ gọi là trái phiếu vô danh.
• Tiền lãi là thu nhập của trái phiếu, đây là khoản thu cố định thường kỳ và không phụ thuộc vào kết quả sản xuất kinh doanh của công ty phát hành.
• Người mua trái phiếu chỉ là người cho chủ thể phát hành vay tiền và là chủ nợ của chủ thể phát hành trái phiếu.
• Trái phiếu là chứng khoán nợ. Vì vậy khi công ty bị giải thể hoặc phá sản thì trước hết công ty phải có nghĩa vụ thanh toán cho các chủ trái phiếu trước, sau đó mới chia cho cổ đông.

Từ những đặc điểm trên, trên phương diện nhà đầu tư thì trái phiếu có tính ổn định, ít rủi ro hơn cổ phiếu. Do đó, trái phiếu được các nhà đầu tư ưa chuộng hơn.

Các loại trái phiếu quen thuộc

Căn cứ vào việc có ghi danh hay không

• Trái phiếu vô danh: là trái phiếu không mang tên trái chủ, cả trên chứng chỉ cũng như trên sổ sách của người phát hành. Những phiếu trả lãi đính theo tờ chứng chỉ, và khi đến hạn trả lãi, người giữ trái phiếu chỉ việc xé ra và mang tới ngân hàng nhận lãi. Khi trái phiếu đáo hạn, người nắm giữ nó mang chứng chỉ đến ngân hàng để nhận lại khoản cho vay.
• Trái phiếu ghi danh: là trái phiếu có ghi tên và địa chỉ của trái chủ, trên chứng chỉ cũng như sổ sách của người phát hành. Hình thức ghi danh có thể chỉ được thực hiện trên phần vốn gốc , cũng có thể là ghi danh toàn bộ, cả gốc lẫn lãi.

Căn cứ vào đối tượng phát hành trái phiếu

• Trái phiếu chính phủ: là những trái phiếu do chính phủ phát hành nhằm mục đích bù đắp thâm hụt ngân sách, tài trợ cho các công trình công ích, hoặc làm công cụ điều tiết tiền tệ. Đây là loại chứng khoán không có rủi ro thanh toán và có tính thanh khoản cao. Lãi suất của trái phiếu chính phủ là lãi suất chuẩn để làm căn cứ ấn định lãi suất của các công cụ nợ khác có cùng kỳ hạn.
• Trái phiếu công trình: là loại trái phiếu được phát hành để huy động vốn cho những mục đích cụ thể, thường là để xây dựng những công trình cơ sở hạ tầng hay công trình phúc lợi công cộng. Trái phiếu này có thể do chính phủ trung ương hoặc chính phủ địa phương phát hành.
• Trái phiếu công ty: là những trái phiếu do các công ty phát hành để vay vốn dài hạn. Những trái phiếu công ty có đặc điểm chung sau: Trái chủ được trả lãi định kì và trả gốc khi đáo hạn, song không được tham dự vào các quyết định của công ty. Nhưng cũng có loại trái phiếu không được trả lãi định kì, người mua được mua dưới mệnh giá và khi đáo hạn được nhận lại mệnh giá. Khi công ty giải thể hoặc thanh lý, trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước những cổ phiếu. Có những điều kiện cụ thể kèm theo, hoặc nhiều hình thức đảm bảo cho khoản vay.

Căn cứ phân loại dựa vào tính chất trái phiếu

• Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: Loại trái phiếu có kèm với phiếu cho phép trái chủ được quyền mua số lượng nhất định cổ phiếu của công ty.
• Trái phiếu có thể mua lại: Loại trái phiếu cho phép nhà phát hành có quyền mua lại một hoặc toàn bộ trước khi trái phiếu đến hạn thanh toán.
• Trái phiếu có thể chuyển đổi: Loại trái phiếu của công ty cổ phần mà trái chủ có quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó. Việc này được quy định cụ thể về tỷ lệ, thời gian khi mua trái phiếu.

Căn cứ phân loại lợi tức trái phiếu

• Trái phiếu có lãi suất biến đổi: là loại trái phiếu mà lợi tức sẽ được trả trong những kỳ có sự khác nhau. Và được tính theo một lãi suất có sự biến đổi theo lãi suất tham chiếu của trái phiếu.
• Trái phiếu có lãi suất bằng không: đây là loại trái phiếu mà người mua không nhận được lãi. Nhưng được mua với mức chiết khấu so với mệnh giá và được hoàn trả bằng mệnh giá khi trái phiếu đó đáo hạn theo quy định.
• Trái phiếu có lãi suất cố định: Là loại trái phiếu mà mọi lợi tức được xác định dựa vào tỷ lệ phần trăm định tính theo mệnh giá

Phân biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu

Cổ phiếu và trái phiếu là hai hình thức đầu tư phổ biến hiện nay trên thị trường chứng khoán. Mặc dù vậy, vẫn còn nhiều người nhầm lẫn giữa hai loại hình thức này. Sau đây, chúng tôi sẽ tổng hợp sự khác nhau giữa hai hình thức này thông qua bảng dưới đây

Khái niệm phát hành trái phiếu

Phát hành trái phiếu là cung ứng chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ xác nhận nghĩa vụ trả nợ của người cung ứng (tổ chức phát hành) và quyền sở hữu một khoản tiền kèm theo thu nhập được hưởng của người sở hữu.

Trong thời kỳ đầu, việc ghi nhận khoản nợ của người cung ứng trái phiếu được thể hiện trên giấy. Người cung ứng trái phiếu gọi là tổ chức phát hành trái phiếu, đến hạn thanh toán có nghĩa vụ hoàn trả cho người sở hữu trái phiếu khoản tiền là mệnh giá trái phiếu kèm theo đó là một khoản lãi.

Làm sao để mua trái phiếu chính phủ an toàn?

Những lợi ích khi mua trái phiếu chính phủ:

• Lợi nhuận ổn định: Trái phiếu chính phủ có tính an toàn cao, khả năng rủi ro thanh toán hầu như bằng không. Khi nắm giữ trái phiếu chính phủ sẽ được đảm bảo sẽ nhận được khoản lợi nhuận từ khoản đầu tư ban đầu mà không sợ phá sản.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đây là loại trái phiếu được chính phủ bảo lãnh và phát hành trong nước bằng tiền Việt Nam. Vì vậy, khi muốn đa dạng hóa danh mục đầu tư, các doanh nghiệp có thể phân bố dòng tiền vào trái phiếu Chính phủ như một cách an toàn mục đích là giảm rủi ro khi kinh tế không ổn định.
• Thanh khoản nhanh chóng: Căn cứ điều 8 Nghị định 01, chủ sở hữu trái phiếu chính phủ được quyền sử dụng trái phiếu để cho tặng, chuyển nhượng hoặc chiết khấu theo sự quy định hiện hành.

Cách để mua trái phiếu chính phủ an toàn?

Để mua trái phiếu chính phủ một cách an toàn, các nhà đầu tư nên:

• Nên dành thời gian trau dồi những kiến thức chuyên môn sâu về lĩnh vực chứng khoán, trái phiếu
• Nghiên cứu kỹ thị trường và suy nghĩ thật kỹ càng trước khi đưa ra quyết định
• Nếu lựa chọn mua trái phiếu riêng lẻ, nhà đầu tư cần thông qua một nhà môi giới( lưu ý nhớ tìm nơi uy tín), hoặc mua trực tiếp từ một tổ chức Chính phủ phát hành. Lưu ý, trái phiếu riêng lẻ phải được mua toàn bộ. Dù nhà đầu tư mua trái phiếu đô thị hay trái phiếu kho bạc thì điều cơ bản khi mua là nên mua chúng dưới dạng phát hành mới hoặc thị trường thứ cấp.
• Nên dành thời gian tìm hiểu kỹ loại trái phiếu chính phủ chuẩn bị mua, chú ý đến các điều kiện, điều khoản, kỳ hạn, lãi suất,…

Gửi tiết kiệm hay mua trái phiếu tốt hơn?

Gửi tiết kiệm và mua trái phiếu đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Tùy thuộc vào nhu cầu của bản thân mà lựa chọn hình thức đầu tư đúng đắn. Ngược lại, trái phiếu mặc dù có lãi suất cao nhưng nó lại rủi ro cao hơn.

Kết luận

Bài viết trên đây đã cung cấp tổng quan về trái phiếu là gì, các loại trái phiếu,… Hy vọng với những thông tin trên sẽ giúp ích đối với bạn. Nếu bạn muốn đầu tư vào trái phiếu, việc đầu tiên bạn phải dành thời gian tìm hiểu chi tiết để có thể đầu tư đúng chỗ.