Khi tham gia vào thị trường chứng khoán, chắc hẳn bạn đã được nghe cụm từ trái phiếu và cổ phiếu thường xuyên. Thế nhưng, không phải nhà đầu tư nào cũng hiểu rõ và phân biệt được hai loại này. Thấu hiểu được điều đó, bài viết hôm nay giavang.com sẽ giải đáp những thắc mắc về trái phiếu là gì và cách mua trái phiếu an toàn.
Mục Lục
Trái phiếu là gì?
Trái phiếu được hiểu đơn giản là một loại chứng nhận nghĩa vụ của người phát hành (người vay tiền) phải trả cho người nắm giữ chứng khoán (người cho vay) một khoảng tiền xác định, trong những thời gian cụ thể, và phải hoàn trả khoản cho vay ban đầu khi nó đáo hạn.
Trái phiếu doanh nghiệp dùng để chỉ những người phát hành là một doanh nghiệp. Tương tự, chúng ta sẽ có trái phiếu kho bạc, trái phiếu chính phủ.
Chứng khoán là gì? 6 bước cần thiết để đầu tư chứng khoán
Trái phiếu doanh nghiệp là gì? Có nên đầu tư trái phiếu doanh nghiệp không
Cổ phiếu phổ thông là gì? Người sở hữu cổ phiếu phổ thông có những quyền lợi nào?
Đặc điểm của trái phiếu
- Trái phiếu có thể được phát hành bởi nhiều đơn vị khác nhau như công ty, Chính phủ hoặc Chính quyền địa phương và bất cứ cá nhân hoặc doanh nghiệp nào cũng có thể thực hiện hoạt động mua trái phiếu, không ngoại lệ Chính phủ.
- Thu nhập chính của trái phiếu là khoản tiền lãi. Đây là một khoản thu cố định thường kỳ và không chịu sự chi phối của kết quả sản xuất kinh doanh công ty phát hành.
- Trái phiếu là chứng khoán nợ. Do đó, nếu không may xảy ra sự cố khiến công ty bị giải thể hoặc phá sản thì công ty phải chi trả cho các chủ trái phiếu trước và sau đó mới được chia cho cổ đông.
Từ những đặc điểm trên, trên phương diện nhà đầu tư thì trái phiếu có tính ổn định, ít rủi ro hơn cổ phiếu. Do đó, trái phiếu được các nhà đầu tư ưa chuộng hơn.
Các loại trái phiếu quen thuộc
Căn cứ vào việc có ghi danh hay không
Trái phiếu vô danh
Là trái phiếu không mang tên trái chủ, cả trên chứng chỉ cũng như trên sổ sách của người phát hành. Những phiếu trả lãi đính theo tờ chứng chỉ, và khi đến hạn trả lãi, người giữ trái phiếu chỉ việc xé ra và mang tới ngân hàng nhận lãi. Khi trái phiếu đáo hạn, người nắm giữ nó mang chứng chỉ đến ngân hàng để nhận lại khoản cho vay.
Trái phiếu ghi danh
Là trái phiếu có ghi tên và địa chỉ của trái chủ, trên chứng chỉ cũng như sổ sách của người phát hành. Hình thức ghi danh có thể chỉ được thực hiện trên phần vốn gốc , cũng có thể là ghi danh toàn bộ, cả gốc lẫn lãi.
Căn cứ vào đơn vị phát hành trái phiếu
Trái phiếu chính phủ
Đơn vị phát hành là Chính phủ, mục đích nhằm huy động nguồn tiền nhàn rỗi trong dân, các tổ chức kinh tế – xã hội để thực hiện các nhu cầu chi tiêu Chính phủ.
Trái phiếu Chính phủ được đánh giá là loại chứng khoán có mức độ rủi ro thấp nhất.
Trái phiếu doanh nghiệp
Các đơn vị phát hành là các doanh nghiệp. Trái phiếu doanh nghiệp thường sẽ có lãi suất cao hơn và đồng nghĩa là sẽ có rủi ro mất khả năng thanh toán của bên phát hành.
Trái phiếu của các tổ chức tài chính, ngân hàng
Các đơn vị này phát hành trái phiếu với mục đích tăng thêm vốn hoạt động.
Căn cứ phân loại dựa vào tính chất trái phiếu
Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu
Loại trái phiếu có kèm với phiếu cho phép trái chủ được quyền mua số lượng nhất định cổ phiếu của công ty.
Trái phiếu có thể mua lại
Loại trái phiếu cho phép nhà phát hành có quyền mua lại một hoặc toàn bộ trước khi trái phiếu đến hạn thanh toán.
Trái phiếu có thể chuyển đổi
Loại trái phiếu của công ty cổ phần mà trái chủ có quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó. Việc này được quy định cụ thể về tỷ lệ, thời gian khi mua trái phiếu.
Căn cứ phân loại lợi tức trái phiếu
Trái phiếu có lãi suất biến đổi
Là loại trái phiếu mà lợi tức sẽ được trả trong những kỳ có sự khác nhau. Và được tính theo một lãi suất có sự biến đổi theo lãi suất tham chiếu của trái phiếu.
Trái phiếu có lãi suất bằng không
Đây là loại trái phiếu mà người mua không nhận được lãi. Nhưng được mua với mức chiết khấu so với mệnh giá và được hoàn trả bằng mệnh giá khi trái phiếu đó đáo hạn theo quy định.
Trái phiếu có lãi suất cố định
Là loại trái phiếu mà mọi lợi tức được xác định dựa vào tỷ lệ phần trăm định tính theo mệnh giá
Phân biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu
Cổ phiếu và trái phiếu là hai hình thức đầu tư phổ biến hiện nay trên thị trường chứng khoán. Mặc dù vậy, vẫn còn nhiều người nhầm lẫn giữa hai loại hình thức này. Sau đây, chúng tôi sẽ tổng hợp sự khác nhau giữa hai hình thức này thông qua bảng dưới đây
| Đặc điểm | Trái phiếu | Cổ phiếu |
| Chủ thể phát hành | Doanh nghiệp, Ngân hàng, Chính phủ. | Công ty cổ phần |
| Quyền lợi của chủ sở hữu | – Người sở hữu trái phiếu sẽ được trả lãi suất cố định vào thời gian xác định. – Không có quyền tham gia và hoạt động của đơn vị phát hành trái phiếu. | – Người sở hữu cổ phiếu của công ty sẽ trở thành cổ đông và có những quyền lợi khác nhau tùy vào loại cổ phần họ nắm giữ. – Được chia lợi nhuận phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. – Có quyền tham gia vào việc quản lý và được điều hành hoạt động của công ty. |
| Thời gian được sở hữu | Có thời hạn nhất định và được ghi trong trái phiếu. | Không có thời gian nào cụ thể. |
| Thứ tự ưu tiên thanh toán nếu công ty bị giải thể, phá sản | Trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước cổ phiếu. | Phần vốn được góp của cổ đông phải thanh toán sau cùng khi đã thanh toán hết các nghĩa vụ khác. |
Cách mua trái phiếu chính phủ
Những lợi ích khi mua trái phiếu chính phủ
- Lợi nhuận ổn định: Trái phiếu chính phủ có tính an toàn cao, khả năng rủi ro thanh toán hầu như bằng không. Khi nắm giữ trái phiếu chính phủ sẽ được đảm bảo sẽ nhận được khoản lợi nhuận từ khoản đầu tư ban đầu mà không sợ phá sản.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đây là loại trái phiếu được chính phủ bảo lãnh và phát hành trong nước bằng tiền Việt Nam. Vì vậy, khi muốn đa dạng hóa danh mục đầu tư, các doanh nghiệp có thể phân bố dòng tiền vào trái phiếu Chính phủ như một cách an toàn mục đích là giảm rủi ro khi kinh tế không ổn định.
- Thanh khoản nhanh chóng: Căn cứ điều 8 Nghị định 01, chủ sở hữu trái phiếu chính phủ được quyền sử dụng trái phiếu để cho tặng, chuyển nhượng hoặc chiết khấu theo sự quy định hiện hành.
Mua trái phiếu chính phủ ở đâu?
- Đối với trái phiếu Chính phủ phát hành lần đầu bằng hình thức đấu thầu: Chỉ có các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính mới được tham gia đấu thầu để mua. Tuy nhiên, nếu phát hành thông qua công ty bảo lãnh/đại lý hoặc phát hành bán lẻ thì các nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp được tham gia mua.
- Trường hợp trái phiếu Chính phủ đã phát hành: Nhà đầu tư cá nhân muốn mua/bán TPCP thì phải mở tài khoản tại các công ty chứng khoán và xem các lệnh chào mua/chào bán trên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (sàn HNX) để thực hiện giao dịch trái phiếu chính phủ. Bạn có thể xem cách giao dịch trái phiếu chính phủ trên HNX để nắm rõ các quy định giao dịch liên quan.
Cách mua trái phiếu doanh nghiệp
Hiện nay, có hai hình thức để mua trái phiếu các doanh nghiệp.
- Nhà đầu tư có thể mua trực tiếp tại nơi phát hành trái phiếu của công ty, doanh nghiệp đó.
- Ngoài ra, một hình thức phổ biến hơn là mua trái phiếu doanh nghiệp tại các sàn giao dịch chứng khoán. Tại đây bạn có thể dễ dàng thông qua trung gian để mua trái phiếu từ doanh nghiệp, hoặc mua trái phiếu doanh nghiệp từ các trái chủ khác.
Muốn mua trái phiếu doanh nghiệp đúng cách, nhà đầu tư hãy tham khảo những cách sau đây:
- Nhà đầu tư nên lựa chọn mua tại những doanh nghiệp phát triển ổn định và tiềm năng để có thể thu được đầy đủ vốn lẫn lời khi đáo hạn đầu tư.
- Bạn có thể dựa vào báo cáo tài chính định kỳ để đánh giá xem doanh nghiệp đó có phát triển tốt hay không.
- Ngoài ra, bạn cần đánh giá về mức độ uy tín và cách quản lý của ban lãnh đạo, hội đồng quản trị trước khi quyết định mua.
- Trái phiếu thường sẽ được niêm yết giá, kỳ hạn và lãi suất, nên khi mua cần phải cảnh giác với các sản phẩm “bẫy” có mức lãi suất cao bất thường của các doanh nghiệp đang khó khăn.
- Để có thể đầu tư bền vững thì nhà đầu tư cần trang bị đầy đủ kiến thức, hiểu biết về thị trường trái phiếu và tình hình doanh nghiệp.
Gửi tiết kiệm hay mua trái phiếu tốt hơn?
Gửi tiết kiệm và mua trái phiếu đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Tùy thuộc vào nhu cầu của bản thân mà lựa chọn hình thức đầu tư đúng đắn. Ngược lại, trái phiếu mặc dù có lãi suất cao nhưng nó lại rủi ro cao hơn.
Kết luận
Bài viết trên đây đã cung cấp tổng quan về trái phiếu là gì, các loại trái phiếu,… Hy vọng với những thông tin trên sẽ giúp ích đối với bạn. Nếu bạn muốn đầu tư vào trái phiếu, việc đầu tiên bạn phải dành thời gian tìm hiểu chi tiết để có thể đầu tư đúng chỗ.
