Đồng đô la Mỹ là loại tiền tệ được sử dụng nhiều nhất để mua dầu. Vì dầu có nhu cầu cao nên một số nước xuất khẩu dầu có thể tích lũy nhiều đô la đến mức họ không thể tiêu hết. Những đồng đô la này trong lịch sử được gọi là petrodollar. Cùng giavang.com theo dõi bài bên dưới để cập nhật những thông tin chi tiết về Petrodollar nhé!
Mục Lục
Petrodollar là gì? Petrodollar ra đời năm nào?
Đồng đô la Mỹ là đồng tiền tiêu chuẩn được sử dụng để thanh toán dầu trên toàn cầu, được thúc đẩy bởi một thỏa thuận giữa Mỹ và Ả Rập Saudi vào năm 1945. Thỏa thuận này dẫn đến việc các nước xuất khẩu dầu khác chấp nhận đồng đô la làm thanh toán cho dầu và mối quan hệ giữa đồng đô la và dầu bắt đầu.
Một số quốc gia đã xuất khẩu quá nhiều dầu và tích lũy số tiền đô la Mỹ lớn đến mức họ không thể tiêu hết. Nếu quốc gia chấp nhận thanh toán bằng đô la Mỹ không thể chi tiêu hết số tiền đó thì chúng sẽ bị loại khỏi lưu thông. Những đồng đô la mà các quốc gia này không thể chi tiêu được gọi là petrodollars.
Lịch sử của Petrodollar
Petrodollar ra đời sau khi chế độ bản vị vàng bị loại bỏ. Sau Thế chiến II, Hoa Kỳ nắm giữ phần lớn nguồn cung vàng của thế giới. Họ đồng ý đổi bất kỳ đồng đô la Mỹ nào lấy giá trị của nó bằng vàng nếu các quốc gia khác chốt đồng tiền của họ với đồng đô la. Các quốc gia khác đã ký kết thỏa thuận này tại hội nghị Bretton Woods năm 1944. Nó xác lập đồng đô la Mỹ là đồng tiền dự trữ của thế giới.
Vào ngày 14/2/1945, Tổng thống Franklin D. Roosevelt khởi xướng liên minh với Ả Rập Saudi. Ông đã gặp Quốc vương Ả Rập Saudi Abd al-Aziz. Hoa Kỳ đã xây dựng một sân bay ở Dhahran để đổi lấy việc huấn luyện quân sự và kinh doanh. Liên minh này quan trọng đến mức nó đã tồn tại được trong nhiều năm sau đó với những khác biệt về quan điểm về cuộc xung đột Ả Rập-Israel.
Thỏa thuận năm 1945 giữa Hoa Kỳ và Ả Rập Saudi đã củng cố mối quan hệ giữa đồng đô la và dầu mỏ. Petrodollar đã ra đời.
Năm 1971, tình trạng lạm phát đình trệ ở Mỹ đã thúc đẩy đồng đô la giảm giá. Nhiều quốc gia đã yêu cầu đổi đô la Mỹ lấy vàng. Để bảo vệ lượng vàng dự trữ còn lại của Hoa Kỳ, Tổng thống Richard Nixon đã loại bỏ đồng đô la khỏi chế độ bản vị vàng.
Kết quả là giá trị đồng đô la giảm mạnh, điều này giúp ích cho nền kinh tế Mỹ khi giá trị xuất khẩu của nước này cũng giảm, khiến chúng trở nên cạnh tranh hơn. Đồng đô la giảm gây tổn hại cho các nước xuất khẩu dầu vì hợp đồng được định giá bằng đô la Mỹ. Doanh thu từ dầu mỏ của họ giảm cùng với đồng đô la. Chi phí nhập khẩu, tính bằng các loại tiền tệ khác, tăng lên.
Năm 1973, Nixon yêu cầu Quốc hội viện trợ quân sự cho Israel trong Chiến tranh Yom Kippur. Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ mới thành lập đã tạm dừng xuất khẩu dầu sang Hoa Kỳ và các đồng minh khác của Israel. Lệnh cấm vận dầu của OPEC đã khiến giá dầu tăng gấp bốn lần trong sáu tháng. Giá vẫn ở mức cao ngay cả sau khi lệnh cấm vận kết thúc.
Lợi ích và hạn chế của đồng Petrodollar
Lợi ích của đô la dầu lửa
- Thâm hụt thương mại liên tục và nguồn thanh khoản
- Dòng vốn nước ngoài thông qua tái chế petrodollar
- Khả năng tài trợ thâm hụt bằng tài sản lãi suất thấp
- Ảnh hưởng quyết định đến thị trường kinh tế toàn cầu
Hạn chế của Petrodollar
- Mỹ cần phải xử lý thâm hụt tài khoản để duy trì tính thanh khoản trong nền kinh tế toàn cầu đang mở rộng liên tục.
- Việc ngăn chặn những thâm hụt này sẽ làm chậm lại nền kinh tế toàn cầu.
- Việc tiếp tục thâm hụt có thể khiến các quốc gia khác hạ giá trị đồng đô la.
Sự sụp đổ của Petrodollar?
Rõ ràng là đồng đô la Mỹ đã thống trị thị trường tiền tệ dầu mỏ, nhưng trong những năm gần đây, nó đã phải đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên, nhiều quốc gia sản xuất dầu lo ngại về việc phụ thuộc quá nhiều vào đồng đô la dầu mỏ. Điều này là do Hoa Kỳ đã khai thác hệ thống petrodollar để khẳng định sự thống trị của mình trong chính sách đối ngoại.
Ý nghĩa của các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các quốc gia như Iran và Venezuela đã cung cấp manh mối về lý do tại sao sự phụ thuộc quá mức này có thể rất nguy hiểm. Hiện tại, một số quốc gia sản xuất dầu đã bắt đầu bán dầu bằng đồng nội tệ của họ. Năm 2007, Sàn giao dịch hàng hóa Dubai (DME) được thành lập với mục tiêu chính là cung cấp một chuẩn mực thay thế cho mệnh giá giá dầu. Ý định rất rõ ràng nhưng tác động lên đồng petrodollar không thực sự đáng kể.
Tuy nhiên, mối đe dọa lớn nhất đối với petrodollar là tiềm năng của petroyuan.
Đầu năm 2018, Sàn giao dịch năng lượng quốc tế Thượng Hải được thành lập, đánh dấu sự ra đời của đồng petroyuan. Sàn giao dịch này ngày càng nhận được sự ủng hộ từ các quốc gia ủng hộ việc phi đô la hóa thị trường dầu mỏ. Các quốc gia như vậy bao gồm Venezuela, Nga, Bắc Triều Tiên và Iran. Đây là những ví dụ về các quốc gia đã đi sai hướng trong lệnh trừng phạt của Mỹ.
Các quốc gia khác như Iraq, Syria, Libya và Yemen cũng đã chứng kiến sự can thiệp chính trị của Mỹ có thể gây bất ổn cho họ như thế nào và có lẽ sẽ không ngại được ‘giải cứu’ khỏi đồng đô la. Với tư cách là một quốc gia, Trung Quốc đã nổi tiếng áp dụng chính sách đối ngoại không can thiệp chính trị, điều này sẽ thu hút một số nước sản xuất dầu mỏ.
Một trường hợp gần đây bị Mỹ trừng phạt là vào Nga vào năm 2022. Nước này đang xung đột quân sự với Ukraine, và sau một loạt lệnh trừng phạt của Mỹ, Nga đã tăng cường quan hệ với Trung Quốc. Nga là nhà cung cấp dầu lớn ở châu Âu và đã bắt đầu nhận thanh toán bằng đồng nội tệ cho hàng hóa này.
Quan hệ Nga-Trung cũng tạo động lực cho đồng petroyuan trong nỗ lực chống lại đồng petrodollar. Ả Rập Saudi đã chỉ ra rằng họ sẵn sàng định giá ít nhất một phần nhỏ dầu của mình bằng các loại tiền tệ khác ngoài đồng đô la Mỹ. Ả Rập Saudi là đồng minh lớn của Mỹ nhưng gần đây nước này đã bắt đầu mua vũ khí từ Nga. Điều này không tốt cho tương lai của đồng đô la dầu mỏ vì việc phi đô la hóa của Ả Rập Xê Út chỉ có thể khuyến khích các quốc gia sản xuất dầu khác “tự giải thoát” khỏi đồng đô la Mỹ.
Lời kết
Hệ thống petrodollar đã chiếm ưu thế trên thị trường dầu mỏ quốc tế và do đó đã dẫn đến đồng đô la Mỹ mạnh mẽ và có ảnh hưởng. Tuy nhiên, tương lai của nó cũng phụ thuộc vào bản chất mối quan hệ mà Mỹ có với các nhà sản xuất dầu lớn như Nga và Ả Rập Saudi, cũng như những người tiêu dùng lớn như Trung Quốc.
Bài viết liên quan:
Lý giải: Tại sao giá Vàng tăng thì giá USD giảm?
Mua đô la ở đâu? Kinh nghiệm mua đô la, ngoại tệ tại Việt Nam
