Liquidity Pool là gì? Cơ chế hoạt động của bể thanh khoản trong hệ sinh thái DeFi

Trong DeFi, Liquidity Pool là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng và là một khái niệm khá phổ biến mỗi khi nhắc đến hệ sinh thái này. Vậy liquidity pool là gì mà lại quan trọng đến vậy? Cùng Giavang.com tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau đây nhé! 

Liquidity Pool là gì?

Liquidity Pool được định nghĩa là bể thanh khoản trên thị trường crypto nói chung và DeFi nói riêng. Đây là một tập hợp các tài sản tiền điện tử (có thể là coin/token/stablecoin) được khóa trong một hợp đồng thông minh nhằm cung cấp thanh khoản cho các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), giúp cải thiện tính thanh khoản và giảm trượt giá trong quá trình giao dịch.

Tham khảo thêm

• Kiến thức về tiền điện tử mà nhà đầu tư nhất định phải biết
• DeFi là gì? Cơ hội cho các nhà đầu tư
• Sàn DEX là gì? Tổng quan về sàn giao dịch phi tập trung 

Liquidity Pool hoạt động như thế nào?

Các thành phần tham gia và liên quan trực tiếp đến Liquidity Pool bao gồm:

• Liquidity Provider (LP): Nhà cung cấp thanh khoản
• Traders: Nhà giao dịch và sử dụng thanh khoản
• Liquidity

Cơ chế hoạt động của Liquidity Pool được tóm gọn trong các bước sau đây:

• LP sẽ cung cấp thanh khoản (hay còn gọi là các cặp tài sản khác nhau) có giá trị tương đương nhau vào trong liquidity pool.
• Các liquidity pool này sẽ được sử dụng làm nguồn thanh khoản chính trên các sàn giao dịch phi tập trung (AMM/DEX).
• Traders khi thực hiện các giao dịch mua/bán (swap) các loại tài sản trên các sàn phi tập trung sẽ sử dụng trực tiếp thanh khoản từ các pool này và phải trả cho nền tảng một khoản phí giao dịch nhất định.
• Sau cùng, các LP sẽ được nhận phần thưởng cho việc cung cấp thanh khoản từ chính phí giao dịch trên nền tảng hoặc native token của nền tảng. Phần thưởng này sẽ tỷ lệ thuận với số lượng cổ phần mà các LP đã cung cấp trên tổng thanh khoản trong pool.

Vai trò của Liquidity Pool trong DeFi

Trước khi Pool thanh khoản xuất hiện, tính thanh khoản trong thị trường tiền mã hóa chủ yếu phụ thuộc vào các sàn giao dịch tập trung (CEX) và những Market Maker truyền thống. Tại thời điểm đó, thanh khoản chỉ tập trung vào một số đồng coin/token phổ biến như là Bitcoin, Ethereum…trong khi các tài sản kỹ thuật số khác thường gặp khá nhiều khó khăn do thanh khoản thấp hoặc gần như không có, khiến cho việc giao dịch trở nên rất phức tạp.

Theo đó, sự ra đời của liquidity pool đã mang đến giải pháp vượt trội để giải quyết vấn đề về thị trường kém thanh khoản này bằng cách tạo cơ hội cho người dùng cung cấp thanh khoản thông qua tài sản tiền mã hóa của họ. Đồng thời còn nhận về phần thưởng là một phần của phí giao dịch mà họ đã bỏ ra.

Hơn nữa, khi người dùng giao dịch trên các giao thức bể thanh khoản như Uniswap, SushiSwap…sẽ không bị yêu cầu phải khớp lệnh với nhau giống như khi giao dịch trên các sàn giao dịch sử dụng hình thức Order Book. Thay vào đó, người dùng có thể trao đổi token của mình và token trong pool thông qua các Smart Contract. 

Nhờ vậy, liquidity pool đã trở thành một giải pháp hiệu quả giúp cải thiện tính thanh khoản trong thị trường Crypto và tạo tiền đề cho sự phát triển của nhiều tính năng cũng như ứng dụng mới trong lĩnh vực này.

So sánh giữa các sàn giao dịch dùng Liquidity Pool và Order Book

Các ứng dụng phổ biến của Liquidity Pool trong DeFi

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

Hiện tại, mô hình AMM sử dụng liquidity pool đang được sử dụng khá phổ biến trong hầu hết các sàn giao dịch phi tập trung. Một trong những giao thức đầu tiên sử dụng bể thanh khoản này đó chính là Bancor. Tuy nhiên, chỉ cho đến khi Uniswap lên ngôi thì khái niệm “bể thanh khoản” mới trở nên thực sự phổ biến và được biết đến nhiều hơn.

Một số sàn DEX sử dụng liquidity pool có thể kể đến như:

• Ethereum: Uniswap, SushiSwap, Curve Finance, Balancer,…
• BNB Chain: PancakeSwap, BakerySwap, BurgerSwap,…

Yield Farming

Cho đến hiện tại, chúng ta chủ yếu bàn luận về AMM – vốn là cách sử dụng phổ biến nhất của các pool thanh khoản. Tuy nhiên, trên thực tế thì phạm vi ứng dụng của nó không chỉ dừng lại ở đó. Và Yield Farming (hay còn gọi là Liquidity Farming) chính là một ví dụ điển hình. Theo đó, các bể thanh khoản chính là cơ sở của các nền tảng tạo ra lợi nhuận tự động như Yearn Finance – nơi người dùng có thể gửi token của mình vào các pool, sau đó các pool này được tận dụng để tạo ra lợi nhuận.

Lending/Borrowing

Một ứng dụng tiếp theo của pool thanh khoản đó chính là được ứng dụng vào trong giao thức lending & borrowing. Cụ thể hơn, người vay sẽ nạp token của mình vào trong giao thức để làm tài sản thế chấp và sau đó vay một loại tài sản khác để sử dụng cho mục đích của riêng mình. Mức phí vay sẽ được xác định dựa trên cung-cầu của tài sản mà bạn vay.

Về phía bên người cho vay, khi họ ký gửi tài sản của mình vào giao thức thì sẽ được nhận lại một phần lãi suất của người vay dựa theo cơ chế của Pool.

• Lending là gì? Cách thức hoạt động của Lending trên thị trường Crypto 

Phân phối token

Trong một số dự án tiền điện tử, Liquidity Pool cũng đưa ra một giải pháp hiệu quả để phân phối token mới đến đúng người dùng. Theo đó, các token mới sau khi được tạo ra sẽ được phân phối dựa trên tỷ lệ ký gửi token vào trong bể thanh khoản của mỗi người dùng.

Chẳng hạn, khi vay vốn từ Compound hoặc cung cấp thanh khoản trên Uniswap, người dùng sẽ nhận về LP token đại diện cho phần tài sản của họ. Những LP token này bạn có thể tiếp tục đem đi gửi vào các pool khác để tạo thêm lợi nhuận.

Đúc synthetic token

Bể thanh khoản cũng được sử dụng trong quá trình tạo synthetic asset trên blockchain network. Để tạo một synthetic token, người dùng sẽ đặt một vài tài sản thế chấp vào trong một Liquidity Pool, đồng thời kết nối chúng với một Oracle đáng tin cậy. 

• Oracle là gì? Tầm quan trọng Oracle trong Blockchain

Tranching

Tranching, còn được gọi là tài chính cấu trúc, là một cách sử dụng khác của các liquidity pool, thậm chí còn tiên tiến hơn. Đây là một khái niệm vay mượn từ tài chính truyền thống, trong đó các sản phẩm tài chính được phân chia dựa trên tỷ lệ lợi nhuận và rủi ro của chúng. Các LP có thể tùy chỉnh cấu hình trả lãi và rủi ro thông qua các sản phẩm này.

Quản trị

Các liquidity pools đóng vai trò là một công cụ hữu ích trong việc quản trị. Thông qua chúng, những nhà phát triển có thể tổ chức các cuộc bỏ phiếu để đưa ra một vài đề xuất và định hướng phát triển mới cho dự án của mình.  

Một số rủi ro của Liquidity Pool

• Rủi ro về smart contract

Khi người dùng gửi tiền vào một liquidity pool, khi đó chủ sở hữu khoản tiền của họ sẽ là các pool. Xét về mặt kỹ thuật, tuy rằng không có bên trung gian nào giữ tiền của người dùng, nhưng bản thân các smart contract sẽ đóng vai trò như là một người giám sát các khoản tiền đó. Như vậy, nếu smart contract có xảy ra bất kỳ một lỗi nào như là Flash Loans chẳng hạn, thì toàn bộ tiền của người dùng theo đó cũng sẽ bị biến mất vĩnh viễn.

• Rủi ro về impermanent loss (tổn thất tạm thời)

Rủi ro về impermanent loss hiểu một cách đơn giản là sự giảm giá của một đồng token so với tại thời điểm mà bạn gửi chúng vào liquidity pool, khiến bạn chịu tổn thất so với việc chỉ nắm giữ và để chúng trong ví của mình. 

Sở dĩ có tên gọi là “tổn thất tạm thời” là vì nó chỉ thực sự xảy ra chỉ khi nào người dùng có nhu cầu muốn rút hoàn toàn token ra khỏi pool. Tùy thuộc vào sự biến động của thị trường tại thời điểm rút token như thế nào mà những tổn thất này có thể giảm hoặc thậm chí biến mất hoàn toàn.

Dưới đây là một ví dụ cụ thể giúp bạn có thể hiểu rõ hơn về rủi ro tổn thất tạm thời:

• Rủi ro truy cập

Đối với các dự án tiền điện tử mà trong đó những nhà phát triển được phép thay đổi các quy tắc quản lý pool,  người dùng cần phải nâng cao sự cảnh giác. Thỉnh thoảng, các nhà phát triển sẽ lock quyền rút token ra khỏi pool của người tham gia hoặc chỉ cấp quyền truy cập cho mỗi họ bằng cách thay đổi mã nguồn của hợp đồng thông minh. Khi đó, toàn bộ quỹ trong pool sẽ do chính những nhà phát triển này nắm quyền kiểm soát hoàn toàn. Trong DeFi, đây được gọi là một trò lừa đảo rút thanh khoản khá điển hình có tên là Rug Pull.

Lời kết

Bên trên là toàn bộ những thông tin đề cập đến Liquidity Pool (bể thanh khoản) trong lĩnh vực Crypto. Hy vọng bài viết đã mang đến cho quý bạn đọc những kiến thức hữu ích để có thể tự tin tham gia vào hành trình cung cấp thanh khoản một cách an toàn và có hiệu quả nhất. Chúc bạn thành công!