Hợp đồng quyền chọn thường được nhắc đến khá nhiều trên thị trường chứng khoán, ngoại hối, tiền điện tử,… Hợp đồng này được xem như là một hình thức phòng ngừa rủi ro dành riêng cho các NĐT. Để hiểu rõ hơn về hợp đồng quyền chọn là gì, hãy cùng Giavang.com tìm hiểu các thông tin hữu ích và những ví dụ về hợp đồng quyền chọn qua bài viết sau.
Mục Lục
Hợp đồng quyền chọn là gì?
Tìm hiểu về hợp đồng quyền chọn
Hợp đồng quyền chọn (Option Contract) là công cụ tài chính phái sinh cho phép người mua có quyền mua hoặc bán một tài sản tài chính vào thời điểm trong tương lai với mức giá đã xác định trước, nhưng không có nghĩa vụ thực hiện quyền đó.
- Cách định giá hợp đồng kỳ hạn lãi suất, ví dụ minh họa
- Hợp đồng tương lai là gì? Thực trạng hợp đồng tương lai ở Việt Nam
- Giá hợp đồng kỳ hạn là gì? Cách tính giá hợp đồng kỳ hạn chuẩn xác nhất
Hợp đồng quyền chọn có một số điểm tương tự với hợp đồng tương lai, nhưng khác biệt ở chỗ người sở hữu không phải thực hiện nghĩa vụ nếu không muốn. Nhà đầu tư sử dụng công cụ này để giảm thiểu rủi ro hoặc đầu cơ trên các loại tài sản khác nhau.
Yếu tố tạo nên hợp đồng quyền chọn
Có hai loại hợp đồng quyền chọn chính: Quyền chọn mua (CALL Option) và Quyền chọn bán (PUT Option). Các yếu tố trong hợp đồng quyền chọn:
- Volume: Số lượng hợp đồng giao dịch.
- Tài sản cơ sở: Có thể là hàng hóa, trái phiếu, cổ phiếu, tiền tệ, chỉ số, lãi suất, v.v.
- Expiry Date (Ngày đáo hạn): Thời gian hợp đồng có hiệu lực đến.
- Kỳ hạn quyền chọn: Thời gian từ khi ký hợp đồng đến ngày đáo hạn.
- Premium (Phí quyền chọn): Phí mà nhà đầu tư phải trả khi tham gia hợp đồng.
- Strike Price (Giá thực thi): Mức giá tài sản cơ sở trong hợp đồng.
Hợp đồng quyền chọn có đặc điểm gì?
Hợp đồng quyền chọn (Option Contract) có một số đặc điểm chung với các sản phẩm chứng khoán phái sinh khác như hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai. Các đặc điểm chính của hợp đồng quyền chọn bao gồm:
- Tài sản cơ sở: Có thể là bất kỳ loại tài sản nào như cổ phiếu, trái phiếu, tiền mã hóa, chỉ số, v.v., và không cần chuẩn hóa về số lượng, khối lượng hay giá trị.
- Giao dịch: Hợp đồng quyền chọn không được niêm yết trên sàn chứng khoán mà giao dịch trên thị trường OTC (Over-the-counter).
- Không yêu cầu ký quỹ: Người mua hợp đồng quyền chọn chỉ phải trả một khoản phí quyền chọn (premium), thay vì ký quỹ như các sản phẩm phái sinh khác.
- Tính linh hoạt: Người sở hữu quyền chọn không bắt buộc phải thực hiện giao dịch mà có quyền lựa chọn thực hiện quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở vào thời điểm đáo hạn hoặc sau đó.
- Đóng vị thế: Để đóng vị thế, người tham gia phải thực hiện một giao dịch đối lập với hợp đồng ban đầu (ví dụ, bán quyền chọn mua để đóng vị thế mua).
Các loại hợp đồng quyền chọn hiện nay
Hợp đồng quyền chọn có hai loại chính: quyền chọn mua (CALL Option) và quyền chọn bán (PUT Option).
- Quyền chọn mua (CALL Option): Người mua quyền chọn này dự đoán giá tài sản cơ sở sẽ tăng và có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua tài sản với giá thực tế đã thỏa thuận trong hợp đồng.
- Quyền chọn bán (PUT Option): Người mua quyền chọn bán dự đoán giá tài sản cơ sở sẽ giảm và có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, bán tài sản với giá thực tế đã thỏa thuận.
Ngoài ra, quyền chọn còn được phân loại theo cách thức thực hiện quyền:
- Quyền chọn kiểu Mỹ: Người mua có thể thực hiện quyền vào bất kỳ thời điểm nào cho đến khi đáo hạn.
- Quyền chọn kiểu Châu Âu: Người mua chỉ có thể thực hiện quyền vào ngày đáo hạn.
Phân loại hợp đồng quyền chọn theo tài sản cơ sở
- Quyền chọn hàng hóa: Tài sản cơ sở là hàng hóa cơ bản như nông sản, kim loại quý, v.v. Người nắm giữ quyền chọn có quyền mua hoặc bán hàng hóa với giá thỏa thuận trước.
- Quyền chọn cổ phiếu: Tài sản cơ sở là cổ phiếu đơn lẻ, người sở hữu quyền chọn có quyền mua hoặc bán cổ phiếu tại một mức giá xác định.
- Quyền chọn chỉ số cổ phiếu: Tài sản cơ sở là một chỉ số cổ phiếu, có thể đại diện cho toàn bộ thị trường hoặc các ngành/cụm cụ thể.
- Quyền chọn lãi suất: Tài sản cơ sở là lãi suất hoặc tài sản liên quan đến lãi suất, như quyền chọn trái phiếu.
- Quyền chọn tiền tệ: Tài sản cơ sở là tỷ giá ngoại tệ hoặc hợp đồng tương lai tiền tệ, giúp phòng ngừa rủi ro hoặc tìm kiếm lợi nhuận từ biến động tỷ giá.
Ví dụ về hợp đồng quyền chọn
Vào ngày 07/03/202X, Công ty ABC đã mua một hợp đồng quyền chọn mua từ Công ty XYZ với 100 lô linh kiện điện tử, giá thực hiện là 20.000.000 đồng/lô, và thời hạn hợp đồng là 5 tháng. Các thông tin chính từ hợp đồng gồm:
- Công ty ABC: Người mua quyền chọn.
- Công ty XYZ: Người bán quyền chọn.
- Tài sản cơ sở: 100 lô linh kiện điện tử.
- Giá thực hiện: 20.000.000 đồng/lô.
- Ngày đáo hạn: 07/08/202X.
Vào ngày đáo hạn, Công ty ABC có quyền quyết định mua hoặc không mua 100 lô linh kiện điện tử. Nếu công ty ABC quyết định mua, Công ty XYZ phải bán cho ABC với giá 20.000.000 đồng/lô, dù giá thị trường có cao hay thấp hơn giá thực hiện.
Cách thức hoạt động của hợp đồng quyền chọn
Quyền chọn mua (Call Option)
Hợp đồng quyền chọn là thỏa thuận giữa hai bên, trong đó người mua hợp đồng (người giữ quyền chọn) có quyền, nhưng không bắt buộc, mua tài sản cơ sở với mức giá đã thỏa thuận trong một khoảng thời gian xác định. Người mua phải trả một khoản phí quyền chọn cho người bán. Nếu giá tài sản cơ sở tăng, người mua có thể thực hiện quyền chọn và mua tài sản với giá đã thỏa thuận còn người bán phải bán tài sản. Nếu giá tài sản cơ sở giảm, người mua có quyền không thực hiện quyền chọn và chỉ mất phí quyền chọn đã trả.
Quyền chọn bán (Put Option)
Hợp đồng quyền chọn bán (Put Option) cho phép người mua quyền chọn bán tài sản cơ sở với mức giá đã thỏa thuận trong một khoảng thời gian xác định. Người mua phải trả phí quyền chọn cho người bán. Nếu giá tài sản cơ sở giảm, người mua có thể thực hiện quyền bán và người bán quyền chọn bán phải mua tài sản với giá đã thỏa thuận. Ngược lại, nếu giá không giảm, người mua có thể không thực hiện quyền bán. Nhà đầu tư sẽ chọn mua Call Option nếu dự đoán tài sản sẽ tăng giá và Put Option nếu dự đoán giá sẽ giảm.
Ưu nhược điểm của hợp đồng quyền chọn
Dưới đây là bảng so sánh ưu điểm và nhược điểm của hợp đồng quyền chọn:
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|
|
Ví dụ về quyền chọn mua và quyền chọn bán
| Call option – Quyền chọn mua | Put option – Quyền chọn bán | |
| Mua | – Trả một khoản phí – Có quyền mua – Có quyền hủy hợp đồng – Khoản lỗ tối đa (nếu có) chỉ bằng khoản phí đã trả – Nếu lãi thì có thể lãi vô hạn | – Trả một khoản phí – Có quyền bán – Có quyền hủy hợp đồng – Khoản lỗ tối đa (nếu có) bằng khoản phí quyền chọn đã trả – Nếu lãi thì có thể lãi vô hạn |
| Bán | – Thu được một khoản phí – Có nghĩa vụ bán – Không được quyền hủy hợp đồng – Khoản lãi tối đa bằng khoản phí thu – Nếu lỗ thì có thể lỗ vô hạn | – Thu được một khoản phí – Có nghĩa vụ mua – Không được quyền hủy hợp đồng – Nếu lãi thì lãi tối đa bằng khoản phí đã thu – Nếu lỗ thì có thể lỗ vô hạn |
Tổng hợp các câu hỏi về hợp đồng quyền chọn
Các sàn giao dịch hợp đồng quyền chọn hiện nay
Dưới đây là tóm tắt về các sàn giao dịch hợp đồng quyền chọn:
| Sàn Giao Dịch | Mô Tả |
| CBOE (Chicago Board Options Exchange) | Sàn giao dịch quyền chọn lớn nhất ở Hoa Kỳ, cung cấp quyền chọn trên hơn 2.200 công ty, 22 chỉ số chứng khoán và 140 ETF. Giao dịch nhiều loại sản phẩm như quyền chọn, hợp đồng tương lai, chứng khoán, FX và các sản phẩm phái sinh khác. |
| Montreal Stock Exchange (MX) | Sàn giao dịch phái sinh của Canada, giao dịch hợp đồng tương lai và quyền chọn về cổ phiếu, chỉ số, tiền tệ, ETF, năng lượng và lãi suất, đặc biệt là quyền chọn cổ phiếu các công ty lớn tại Canada. |
| Eurex Exchange | Sàn giao dịch phái sinh quốc tế tại Châu Âu, lớn nhất về quyền chọn và hợp đồng tương lai tại Châu Âu, cung cấp sản phẩm như hợp đồng tương lai lãi suất, trái phiếu Euro, quyền chọn cổ phiếu, chỉ số chứng khoán, ETF, phái sinh hàng hóa và tín dụng. |
| NYSE Arca | Sàn giao dịch con của NYSE tại Hoa Kỳ, chuyên giao dịch quỹ ETF, quỹ giao dịch trao đổi, và các quyền chọn. Kết hợp giữa giao dịch truyền thống và giao dịch điện tử. NYSE Arca cung cấp giao dịch các quyền chọn trên cổ phiếu, chỉ số ngành và các sản phẩm ETF. |
| Sàn Giao Dịch Hợp Đồng Quyền Chọn tại Việt Nam | Chưa có hợp đồng quyền chọn tài chính niêm yết tại Việt Nam. Tuy nhiên, Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam cung cấp hợp đồng quyền chọn hàng hóa, giao dịch thông qua nền tảng CQG. Nhà đầu tư cần mở tài khoản tại các công ty thành viên như VMEX để tham gia giao dịch. |
Các sàn này đều cung cấp các sản phẩm phái sinh khác nhau, với các thị trường và đặc điểm giao dịch riêng biệt.
Phân biệt hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai
Dưới đây là bảng so sánh giữa hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn:Dưới đây là bảng so sánh giữa hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai:
| Tiêu chí | Hợp đồng quyền chọn | Hợp đồng tương lai |
| Tính chuẩn hóa | Tài sản cơ sở có thể là bất kỳ tài sản nào. | Tài sản cơ sở được chuẩn hóa về khối lượng, điều khoản, giá trị. |
| Nơi niêm yết giao dịch | Thị trường phi tập trung. | Thị trường tập trung (niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán phái sinh). |
| Ký quỹ và bù trừ | Không cần ký quỹ, chỉ cần trả phí quyền chọn. Người bán chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ. | Phải ký quỹ để đảm bảo thanh toán, hợp đồng được bù trừ hàng ngày. |
| Đóng vị thế | Mở vị thế đối lập để đóng vị thế (mua lại quyền của mình). | Có thể đóng vị thế bằng cách tham gia vị thế đối ngược với hợp đồng tương lai. |
| Tính bắt buộc | Không bắt buộc thực hiện quyền chọn mua hoặc bán khi đến ngày đáo hạn. | Bắt buộc phải thực hiện hợp đồng vào ngày đáo hạn. |
| Quy mô hợp đồng | Phụ thuộc vào thỏa thuận trong hợp đồng. | Không có quy mô hợp đồng cụ thể. |
=> Hợp đồng quyền chọn không yêu cầu ký quỹ và không bắt buộc thực hiện hợp đồng khi đáo hạn, trong khi hợp đồng tương lai yêu cầu ký quỹ và bắt buộc thực hiện hợp đồng vào ngày đáo hạn.
Bài viết trên đây đã liệt kê toàn bộ những thông tin có liên quan đến hợp đồng quyền chọn cũng như các ví dụ chi tiết về hợp đồng quyền chọn. Hy vọng những câu hỏi về hợp đồng quyền chọn nêu trên sẽ giúp mọi NĐT có cái nhìn tổng quan nhất về loại hợp đồng mua bán này.
Xem thêm
- Đầu cơ là gì? Đầu tư và đầu cơ khác nhau ra sao? Ví dụ về đầu cơ
- Chỉ số IRR là gì? Ý nghĩa và cách tính chỉ số IRR chính xác nhất
- Mô hình làm việc KASH x B là gì? Cách ứng dụng mô hình làm việc KASH x B vào quản lý tài chính cá nhân
- Tiết kiệm bậc thang là gì? Một số ngân hàng gửi tiết kiệm bậc thang uy tín
