Rủi ro trong đầu tư chứng khoán và cách phòng tránh

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán là một trong những nỗi lo sợ của nhiều nhà đầu tư khi bước chân vào thị trường này. Trên thực tế, đầu tư chứng khoán mang lại lợi nhuận rất cao nhưng đi kèm đó là độ biến động và rủi ro không nhỏ. Thị trường sẵn sàng nuốt chửng người chơi bất cứ lúc nào. Vậy rủi ro trong đầu tư chứng khoán là gì, gồm những loại nào? Làm sao khắc phục những rủi ro này? Mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây. 

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán là gì?

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán là những bất lợi làm giảm giá trị khoản đầu tư ban đầu tư, khiến người chơi bị thua lỗ. 

• Cách chống cháy tài khoản dành cho người mới giao dịch
• Kinh nghiệm chơi chứng khoán cho người mới giao dịch lần đầu
• Nguyên tắc đầu tư chứng khoán sinh lời nhanh
• Nếu ít vốn hãy tuân theo nguyên tắc đầu tư chứng khoán sau

Bản chất của thị trường tài chính là quy luật cung và cầu. Thị trường chứng khoán cũng chịu tác động của những quy luật này. bên cạnh đó, quy luật giá trị và quy luật cạnh tranh cũng ảnh hưởng không ít đến chứng khoán. Trong khi đó, chứng khoán được biết là một bằng chứng xác nhận lợi nhuận và quyền lợi giữa công ty cổ phần phát hành và người chơi sở hữu tài sản. Những bằng chứng này thường có thời hạn nhất định, có thể dài hạn, ngắn hạn hoặc trung hạn. Chính vì vậy, trong khoản thời gian chờ đợi chứng khoán lên giá và thực hiện chốt lời có thể xảy ra nhiều biến động không ai lường trước được. Thêm vào đó, giá trị chứng khoán còn chịu tác động của nhiều yếu tố như tỷ giá, lãi suất, lạm phát, tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Thậm chí, một tin tức nhỏ trên thị trường cũng đủ mang đến những rủi ro trong đầu tư chứng khoán.

Chính vì vậy, từ những đặc trưng cũng như bản chất của thị trường chứng khoán đòi hỏi nhà đầu tư cần cân nhắc, phân tích kỹ lưỡng và nắm bắt cơ hội để đầu tư.

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán: rủi ro hệ thống

Rủi ro hệ thống là những rủi ro thị trường. Bản chất của loại rủi ro trong đầu tư chứng khoán này là người chơi chỉ có thể phòng chớ không thể tránh. Điều này đồng nghĩa, bạn chỉ có thể chấp nhận chúng, và bằng cách nào đó chỉ hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại mà thôi. Chẳng hạn như những tin tức, biến động lãi suất, suy thoái kinh tế, lạm phát,…  cũng là nguyên nhân đưa đến rủi ro hệ thống. 

Trong giao dịch, hầu như các nhà đầu tư đều gặp rủi ro này. Sau đây là những loại rủi ro hệ thống thường gặp: 

Rủi ro mô hình

Thị trường chứng khoán biến động không theo bất kỳ quy tắc hay hình thức nào cả. Trong đầu tư chứng khoán nhà đầu tư thường chọn cho mình một mô hình đầu tư nhất định, có thể là mô hình định giá  tài sản hoặc vốn. Nguyên nhân của rủi ro mô hình nằm ở chỗ biến động kỹ thuật của thị trường chứng khoán không theo một quy tắc nào cả. Các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp cho rằng, rủi ro mô hình là không tránh khỏi. 

Rủi ro thanh khoản

Một trong những sự bất ổn của chứng khoán khi thay đổi điều kiện giao dịch phải kể đến rủi ro thanh khoản. Tính thanh khoản trong chứng khoán cho phép người dùng dễ dàng chuyển đổi tiền sang chứng khoán và ngược lại. Nhờ vào đó, việc chuyển đổi chứng khoán thành tiền hoặc từ tiền thành chứng khoán cũng dễ dàng hơn. 

Ngoài ra, tính thanh khoản này còn được thể hiện bởi khối lượng giao dịch. Nếu khối lượng giao dịch lớn, mức thanh khoản cao và ngược lại.  Thậm chí có trường hợp không có phiên giao dịch nào xảy ra thì có thể thấy tính thanh khoản thấp, khó chuyển đổi thành tiền.

Rủi ro biến động lãi suất và rủi ro lạm phát

Giá chứng khoán và lãi suất thị trường thường biến động tỷ lệ nghịch với nhau. Giá chứng khoán sẽ bị sụt giảm khi lãi suất thị trường gia tăng và ngược lại. Tình trạng này xảy ra là do giá của trái phiếu là giá trị hiện tại của các dòng tiền. Các dòng tiền bị chiết khấu với lãi suất càng lớn khi lãi suất thị trường càng cao, do vậy dẫn đến giá trái phiếu càng thấp. Vì vậy, khi lãi suất cao, giá trái phiếu thấp có thể là một cơ hội tốt để mua vào trái phiếu.

Ngoài ra, giá trị của đồng tiền bị thay đổi do ảnh hưởng của tình hình lạm phát chung, điều này,  ảnh hưởng đến lợi nhuận của các nhà đầu tư chứng khoán trong tương lai.

Rủi ro hàng hóa

Việc đầu tư cổ phiếu vào các công ty phát hành chứng khoán của các nhà đầu tư gián tiếp đầu tư vào các dịch vụ, hàng hóa, sản phẩm của doanh nghiệp đó. Do đó, chỉ cần một sự thay đổi nhỏ về giá hàng hóa cũng đủ trực tiếp tác động đến giá thị trường của cổ phiếu. Nhất là những hàng hóa thiết yếu và liên quan tới chính sách tài khóa của nhà nước như: xăng, dầu, giá điện..v.v..  Vì vậy khi giá của các loại hàng hóa có sự thay đổi thì rủi ro khi đầu tư chứng khoán cũng có nguy cơ xảy ra lớn hơn.

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán: rủi ro phi hệ thống

Rủi ro phi hệ thống là những rủi ro cụ thể, xảy ra đặc trưng đối với bất kỳ ngành nghề hay công ty nào. Tuy nhiên, không phải tất cả nhà đầu tư chứng khoán trên thị trường đều phải cùng gánh chịu rủi ro phi hệ thống. Về cơ bản, rủi ro trong đầu tư chứng khoán dạng này ít có sức ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường chứng khoán như các loại rủi ro hệ thống. Nó có sức ảnh hưởng nhất định như đối tượng doanh nghiệp hay công ty và những nhà đầu tư đặt tiền vốn đến các doanh nghiệp này.

Rủi ro lỗi thời

Đây là rủi ro xuất hiện ở bất kỳ ngành nghề sản phẩm nào. Về bản chất, chỉ những sản phẩm không có giá trị đổi mới, rơi vào hiện trạng lỗi thời so với các doanh nghiệp khác. Điển hình, thời gian đại dịch bùng phát, một số doanh nghiệp chọn chuyển đổi số để phát triển bền vững, trong khi một số doanh nghiệp khác lại không. Nguyên nhân nằm ở chỗ do các doanh nghiệp này chưa nắm bắt và áp dụng công nghệ dẫn đến không tăng trưởng lợi nhuận khiến giá cổ phiếu giảm sút, doanh nghiệp trở nên trì trệ.

Rủi ro kiểm toán

Rủi ro kiểm toán xảy ra khi doanh nghiệp, công ty có sự kiểm soát chi phí và nguồn vốn kém. Đây được coi là rủi ro phát sinh từ những nhà quản lý và điều hành doanh nghiệp, gây ảnh hưởng tới giá trị kinh tế của doanh nghiệp. Trên thực tế, mọi hoạt động sản xuất hiệu quả yếu kém sẽ gây thiệt hại tới giá cổ phiếu rất nhiều.

Rủi ro truyền thông

Rủi ro truyền thông được đánh giá là rủi ro trong đầu tư chứng khoán có sức ảnh hưởng mạnh nhất đến công ty và các nhà đầu tư chứng khoán. Theo đó, giá cổ phiếu có khi chạm đáy. Rủi ro truyền thông thường xuất hiện nhiều nhất ở các thời điểm doanh nghiệp phát hành chứng khoán nhưng phải đối mặt với các sự kiện truyền thông xấu xuất phát từ nhiều phía. Chính vì vậy, trong quá trình đầu tư, người chơi lẫn doanh nghiệp cần chú ý đến vấn đề này. 

Rủi ro xếp hạng

Bảng xếp hạng này nhằm đánh giá những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tốt trong năm, được xếp hạng từ trên xuống. Bất kỳ một loại hình dịch vụ ở ngành công nghiệp nào hiện nay cũng sẽ có những đánh giá, xếp hạng mỗi năm, đặc biệt chủ yếu vào các dịp cuối năm hoặc đầu năm sau.. Rủi ro xếp hạng được thể hiện nếu doanh nghiệp bị tụt hạng so với năm trước. Điều này có nghĩa, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bị trì trệ kéo theo giá trị của doanh nghiệp giảm. Từ đây, cũng kéo theo giá cổ phiếu sẽ giảm.

Rủi ro pháp lý

Nếu nhà đầu tư không nắm vững được các quy định của pháp luật chứng khoán, khi đó nhà đầu tư có thể dễ dàng phải đối mặt với các nguy cơ rủi ro cao. Trong kinh doanh, loại hình rủi ro đầu tư trong chứng khoán được gọi là rủi ro pháp lý. Doanh nghiệp phát hành chứng khoán có thể nắm bắt và hiểu rõ những sự thay đổi của pháp luật như thắt chặt thuế, quy định vốn…v..v. trong quá trình đầu tư. Ngược lại, nếu lơ là rất dễ vướng vào rủi ro pháp lý. Khi đó, cổ phiếu của công ty có thể tụt giá không phanh. 

Cách phòng tránh rủi ro trong đầu tư chứng khoán

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán không chỉ gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp mà gây thiệt hại không nhỏ đến nhà đầu tư. Sau đây, là một số biện pháp khắc phục và hạn chế những rủi ro này:

Kiểm soát các rủi ro phi hệ thống có tính bất thường bằng cách sớm phát hiện và loại bỏ

Rủi ro phi hệ thống là những rủi ro có thể phòng được. Do đó nhà đầu tư chứng khoán cần thường xuyên cập nhật tin tức hằng ngày về thị trường, thu thập thông tin từ nhiều nguồn tin khác nhau về các công ty niêm yết trên sàn thị trường chứng khoán có trong danh mục, đặc biệt quan tâm nhiều hơn các báo cáo tài chính có kiểm toán. Bởi, những thông tin không chỉ gây ảnh hưởng đến giá thị trường của cổ phiếu mà còn ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động kinh tế của công ty cổ phần. Việc kiểm soát những nguồn tin và dữ liệu này có thể giúp nhà đầu tư kịp thời loại bỏ những mã cổ phiếu có nguy cơ rủi ro bất thường như thiên tai, công bố thông tin tài chính sai lệch, gian lận tài chính. 

Đầu tư đa dạng các danh mục

Theo một số chuyên gia tài chính một danh mục có từ 12 cổ phiếu trở lên thì đã có thể gần như loại bỏ các loại rủi ro phi hệ thống. Bởi trên thực tế, việc đa dạng hóa danh mục đầu tư giúp phân tán đi rủi ro và loại bỏ các rủi ro phi hệ thống. Đồng thời, đây cũng là một trong những chiến lược tối ưu vốn của những nhà đầu tư chuyên nghiệp, thay vì mạo hiểm “bỏ trứng cùng một rọ”. 

Tập trung theo phương án đầu tư dài hạn

Đây là một trong những cách hạn chế rủi ro trong đầu tư chứng khoán. Về bản chất, chơi chứng khoán dài hạn giúp nhà đầu tư loại bỏ những rủi ro do biến động giá trong ngắn hạn. Tuy nhiên, hình thức này đòi hỏi nhà đầu tư có sự kiên nhẫn, dám mạo hiểm và có kiến thức nhất định về đầu tư để tập trung theo dõi các mục tiêu dài hạn trên thị trường chứng khoán. Đồng thời, phải giữ “tinh thần thép” khi thị trường lên xuống bất thường. Đây cũng là hình thức đầu tư phổ biến hiện nay do khả năng sinh lợi cao.

Lựa chọn công ty môi giới uy tín chuyên nghiệp

Hãy tìm đến một công ty mô giới về việc đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp nếu bạn là một nhà đầu tư mới, chưa quen với những hoạt động của chứng khoán trên thị trường. Bởi, những công ty môi giới thường không chỉ cho bạn những lời khuyên có ích mà những nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ thay bạn thực hiện các lệnh này. 

Một số kinh nghiệm khi đầu tư chứng khoán bạn cần biết

• Luôn cập nhật thông tin thị trường: Thông tin thị trường là một trong những yếu tố có sức ảnh hưởng mạnh đến giá cổ phiếu. Còn nhớ hồi tháng 10/2020,  khi tình hình chính trị của Thái Lan trở nên bất ổn do nhiều cuộc biểu tình của người dân. Nhiều nhà đầu tư đã tháo chạo do sợ ảnh hưởng rủi ro, hệ thống chứng khoán lúc này bao trùm một màn đêm u tối. Chính vì vậy, tìm hiểu và nhạy bén với các yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán để gia nhập và rút khỏi thị trường đúng lúc. 
• Cần chọn lựa cổ phiếu tốt để hạn chế rủi ro không cần thiết: Nhà đầu tư cần cẩn trọng trong quá trình chọn mua cổ phiếu bởi, trên thực tế không phải loại cổ phiếu nào cũng có thể đem lại lợi nhuận, đó là chưa kể có những cổ phiếu được IPO ảo, lừa đảo, scam.  Tốt nhất, nhà đầu tư nên lựa chọn các doanh nghiệp có sự gia tăng và phát triển ổn định trong thời gian dài. 

• Chọn lựa thời điểm thích hợp để mua cổ phiếu: Chọn lựa thời điểm thích hợp sẽ là một trong những yếu tố quyết định đến sự thành công của nhà đầu tư. Bởi, không phải cổ phiếu của một doanh nghiệp tốt lúc nào cũng sẽ đem lại sự gia tăng về giá trị. Thời điểm mua cổ phiếu tiềm năng là khi nền kinh tế có hoạt động ổn định, khả năng cung tiền ở mức cao. Khi đó tính thanh khoản trên thị trường được cải thiện rõ rệt và giá trị cổ phiếu sẽ có sự tăng trưởng tích cực, thu lại lợi nhuận tốt cho nhà đầu tư.
• Khi giao dịch cổ phiếu nên giữ vững tâm lý: Thị trường luôn tiềm ẩn những rủi ro đầu tư trong chứng khoán khó lường trước được. Cách tốt nhất, nhà đầu tư nên vạch kỹ chiến lược cho mình, giữ vững tâm lý, tránh tâm lý đám đông và cảm xúc chi phối.  
• Lựa chọn đầu tư cổ phiếu của công ty mà bạn am hiểu: Đừng bao giờ bắt đầu tư vào một công ty nào đó mà bạn không nắm chắc hay không hoàn toàn hiểu về nó. Hãy dành thời gian nghiên cứu và phân tích công ty mà mình đầu tư nhiều hơn để có thể đưa ra những quyết định đúng đắn nhất. Nếu không hoàn toàn hiểu rõ hãy dừng lại việc đầu tư dù cho bạn thấy khả năng sinh lời tốt đến mức nào.

Kết luận

Nói tóm lại, rủi ro trong đầu tư chứng khoán là điều khó tránh khỏi và luôn hiện hữu nếu bạn bước vào thị trường chứng khoán. Trên thực tế, không có việc nhà đầu tư 100% tránh khỏi những rủi ro này, dù là nhà đầu tư chuyên nghiệp. Ngược lại, bạn chỉ có thể kiểm soát và hạn chế tối thiểu thua lỗ, thiệt hại chứng khoán cho mình mà thôi. Với bài viết trên đây, chúng tôi hy vọng có thể cung cấp cho bạn đọc thông tin hiệu quả về rủi ro trong đầu tư chứng khoán. Chúc các bạn giao dịch thành công.