Lãi suất tái chiết khấu là gì? Phân biệt lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn

Lãi suất tái chiết khấu là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về nó. Vậy, lãi suất tái chiết khấu là gì? Bài viết sau đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về khái niệm này và phân biệt nó so với lãi suất tái cấp vốn nhé!

Lãi suất tái chiết khấu là gì?

Lãi suất tái chiết khấu là tỷ lệ lãi suất được áp dụng cho số tiền được ghi nhận trên thương phiếu hay các loại chứng chỉ có giá trị khác như tín phiếu của kho bạc hoặc chứng chỉ tiền gửi trước khi chúng đến ngày đáo hạn. Đây thực tế là lãi suất cho vay ngắn hạn mà ngân hàng trung ương áp dụng đối với các tổ chức tín dụng khác như các ngân hàng thương mại nhưng thực hiện thông qua quá trình tái chiết khấu.

• Lãi suất chiết khấu là gì? Công thức tính lãi suất chiết khấu
• Lãi suất phi rủi ro là gì? Cách tính lãi suất phi rủi ro chính xác nhất
• Lãi suất trái phiếu chính phủ là gì? Xem lợi suất trái phiếu chính phủ ở đâu?
• Lãi suất kép là gì? Cách tính lãi suất kép

Tính chất của lãi suất tái chiết khấu

Lãi suất tái chiết khấu đại diện cho tỷ lệ lãi suất mà Ngân hàng Trung ương áp dụng cho các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng khác trong việc tái chiết khấu các giấy tờ có giá trước khi đến ngày thanh toán, được xác định cho từng giai đoạn và tuân theo mục tiêu chính sách tiền tệ.

Hiểu một cách đơn giản, lãi suất tái chiết khấu là lãi suất áp dụng cho các loại giấy tờ có giá trị như hối phiếu, lệnh phiếu, hoặc trái phiếu…

Các ngân hàng sẽ trả tiền cho người nắm giữ (hoặc sở hữu) các giấy tờ đó để nhận được một khoản tiền được gọi là lãi suất chiết khấu, và khi đến hạn họ sẽ thu lại số tiền ghi trên đó từ người thanh toán. Khi các ngân hàng này cần tiền mặt nhưng các giấy tờ vẫn chưa đến hạn, họ có thể bán chúng cho Ngân hàng Trung ương để đổi lấy tiền và trả lại một phần lợi nhuận cho Ngân hàng Trung ương.

Lãi suất tái chiết khấu tác động như thế nào đối với các ngân hàng?

Lãi suất tái chiết khấu thường được sử dụng bởi Nhà nước như một công cụ để điều tiết thị trường tiền tệ. Do đó, nó có ảnh hưởng đến hoạt động của các ngân hàng thương mại, cụ thể như sau:

• Tăng cung tiền cho thị trường: Khi lãi suất tái chiết khấu giảm, cùng với việc giảm lãi suất tái cấp vốn thì các NHTM sẽ được kích thích vay tiền từ ngân hàng nhà nước bằng cách sử dụng giấy tờ có giá để chiết khấu tại NHNN, từ đó tăng cung tiền cho toàn thị trường.
• Ưu đãi cho các ngân hàng sở hữu trái phiếu chính phủ: Các ngân hàng sở hữu lượng lớn trái phiếu chính phủ hoặc giấy tờ có giá sẽ hưởng lợi từ việc giảm lãi suất tái chiết khấu. Việc giảm chỉ 0.25% lãi suất có thể dẫn đến việc giảm lãi hàng trăm tỷ mỗi năm. 

Như vậy, đây là một trong những biện pháp giúp tăng cung tiền, kích thích nền kinh tế mà ngân hàng nhà nước thực hiện.

Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất tái chiết khấu

Mức cung cầu tiền tệ

Mọi loại lãi suất trên thị trường đều chịu ảnh hưởng từ sự cân đối giữa cung và cầu tiền tệ. Cung tiền tệ là tổng số tiền được sử dụng cho thanh toán trên thị trường mà chính phủ kiểm soát trực tiếp. Còn cầu tiền tệ là nhu cầu về tiền của xã hội để sử dụng làm phương tiện thanh toán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ…

Khi cung tiền tệ tăng so với cầu, lãi suất tái chiết khấu giảm. Ngược lại, khi cung tiền tệ giảm cùng với cầu tiền tệ, lãi suất sẽ tăng.

Chính sách tiền tệ của Chính phủ

Đây là một trong những công cụ giúp Nhà nước kiểm soát mức lãi suất trên thị trường để duy trì sự ổn định kinh tế và điều tiết các hoạt động kinh tế vĩ mô.

Ngân hàng Nhà nước xây dựng và ban hành các quy định về lãi suất trên thị trường và điều chỉnh lãi suất trong quá trình áp dụng các quy định để điều chỉnh tổng phương tiện thanh toán, hạn chế hoặc mở rộng tín dụng nhằm thực hiện mục tiêu giảm phát, đồng thời tăng trưởng kinh tế.

Xét mối quan hệ giữa lãi suất tái chiết khấu và chính sách tiền tệ, khi lãi suất trên thị trường tăng dẫn đến nhu cầu tiêu dùng cũng như đầu tư giảm, NHNN sẽ giảm lãi suất tái chiết khấu và ngược lại. Mục đích là để điều chỉnh khối lượng tín dụng cho các NHTM, buộc các ngân hàng này phải tăng lãi suất tín dụng để cân bằng giá trị đồng tiền.

Lạm phát

Lạm phát ảnh hưởng mạnh mẽ đến mọi yếu tố trong kinh tế, bao gồm cả lãi suất tái chiết khấu. Khi lạm phát tăng, chi phí thực hiện các giao dịch vay tiền giảm, dẫn đến sự gia tăng vay tiền từ phía người dân. Sự chênh lệch giữa cung và cầu tiền tệ sẽ đẩy lên lãi suất.

Rủi ro kỳ hạn tín dụng

Yếu tố này cũng có tác động trực tiếp đến lãi suất tái chiết khấu. Rủi ro kỳ hạn tín dụng sẽ ảnh hưởng đến các tổ chức tài chính như NHTM, đặc biệt là những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu cao khiến khả năng thanh toán bị suy giảm.

Trong tình hình này, cá nhân và tổ chức sẽ lo ngại, dẫn đến việc rút tiền gửi khỏi ngân hàng. Nhà nước buộc phải điều chỉnh tăng/giảm lãi suất tái chiết khấu để ổn định tác động của rủi ro kỳ hạn tín dụng.

Phân biệt lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn

Giống nhau

Tài sản thế chấp thường là các giấy tờ có giá trị như trái phiếu chính phủ, thương phiếu và chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn. Biện pháp này được sử dụng để đảm bảo rằng NHTM có thể nhận được khoản vay.

Cả hai hoạt động tái chiết khấu và tái cấp vốn đều được thực hiện bởi NHNN với mục đích cung cấp khoản vay và cấp vốn cho NHTM cũng như các tổ chức tín dụng khác. Điều này giúp họ duy trì hoạt động của mình. Sau khi các khoản vay đáo hạn, NHTW sẽ nhận lại lãi suất.

Khác nhau

Chi tiết về mức lãi suất tái chiết khấu năm 2024

Tại Quyết định 1123/QĐ-NHNN năm 2023 có quy định mức lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu, cho vay qua đêm năm 2024 như sau:

– Lãi suất tái cấp vốn: 4,5%/năm.

– Lãi suất tái chiết khấu: 3,0%/năm.

– Lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài: 5,0%/năm.

Lời kết

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm “lãi suất tái chiết khấu là gì” cũng như phân biệt được giữa lãi suất tái cấp vốn và lãi suất tái chiết khấu. Hiểu biết về sự khác biệt giữa chúng giúp chúng ta áp dụng một cách linh hoạt và hiệu quả hơn trong các quyết định tài chính. Đồng thời, việc nắm vững kiến thức này cũng giúp chúng ta tránh được những hiểu lầm và rủi ro không mong muốn trong quản lý tài chính cá nhân và doanh nghiệp.