Tiền Fiat hay còn gọi một tên khác là tiền pháp định. Là tiền do pháp luật quy định giao dịch trong cuộc sống. Tên gọi Fiat ít được biết cho tới khi Tiền Mã Hóa bùng nổ năm 2016, cũng là lúc hai loai tiền tệ này cạnh tranh đến cao trào.
Mục Lục
Tổng quan về tiền Fiat
Fiat là gì?
Tiền Fiat hay còn được gọi là tiền pháp định, tiền định danh là đồng tiền có giá trị dưới sự phát hành của Chính phủ và không phụ thuộc bất kỳ đặc tính hàng hóa vật lý nào. Giá trị của tiền Fiat là do chính Phủ dùng quyền lập để tạo lập nên giá trị của chúng.
Tiền pháp định Fiat đều được hầu hết các quốc gia toàn cầu sử dụng để đầu tư, tiết kiệm hay mua các loại hàng hóa và dịch vụ,… Những hệ thống dựa trên hàng hóa hay bản vị vàng đã bị tiền Fiat thay thế.
Tiền pháp định được làm từ nhiều chất liệu như tiền giấy, tiền xu, các loại tài sản có giá trị hay các khoản vay tín dụng khác.
Lịch sử phát triển tiền Fiat
Lịch sử có ghi lại, quốc gia đồng tiên sử dụng tiền pháp định Fiat chính là Trung Quốc. Ban đầu, vào thế kỷ XI, ở vùng đất Tứ Xuyên – Trung Quốc đã dùng tiền giấy lưu thông. Người dân ở đây đã dùng tiền giấy để mua bán, trao đổi vàng, bạc, nhung lụa.
Bước sang thế kỷ XIII, với gió ngựa quân Mông Cổ, Hốt Tất Liệt lên ngôi thống trị và ông đã quyết định dùng tiền giấy để lưu thông chính trong đời sống. Như vậy, kể từ đây tiền giấy trở thành đồng tiền chính lúc bấy giờ. Không ít nhà sử học cho rằng, việc sử dụng tiền Fiat (tiền pháp định) quá sớm đã khiến Đế chế Mông Cổ sụp đổ, bởi trên thực tế dường như nhà nước này chưa có nhiều kiến thức về việc hành đồng tiền.
Đến thế kỷ XVII, tiền định danh bắt đầu sử dụng phổ biến sang châu Âu, trong đó Hà lan, Thụy Điển, Tây Ban Nha là ba quốc gia đầu tiên sử dụng tiền pháp định Fiat thay cho Vàng. Tuy nhiên, sau đó do bất thành trong việc phổ biến loại tiền này, Thụy Điển đã quay trở lại sử dụng Bảng vị Bạc để lưu thông trong đời sống.
Thế kỷ XIX, khi công nghệ kỹ thuật ngày một phát triển, Mỹ và các thuộc địa của quốc gia bắt đồng sử dụng đồng tiền trung gian thanh toán bên cạnh Vàng. Tuy nhiên, kết quả mang lại chưa thật sự ấn tượng. Và tiền Fiat được sử dụng kéo dài đến những 1933 của thế kỷ XX.
Vào những năm cuối thế kỉ XIX khoảng 1972, sau khi Tổng thống Nixon tuyên bố bỏ chế độ Bảng vị Vàng và tiền giấy pháp định là đồng tiền chính của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, tiền pháp định Fiat bắt đầu nhiều quốc gia thông dụng.
Tiền Fiat hoạt động như thế nào?
Giá trị của tiền Fiat được tạo nên từ điều gì?
Trước đây, tiền Fiat pháp định gắn liền với bản vị vàng thuộc quyền quyết định và sở hữu của chính phủ. Nguyên nhân nằm ỏ chỗ, tiền giấy sẽ quy đổi tương đương một lượng vàng nhất định. Với hình thức quản lý này, tiền Fiat được hành ra thị trường khi giá trị của tiền Fiat bằng một lượng vàng.
Tuy nhiên, điều này đã dẫn đến không ít bất cập: Một là, hạn chế trong việc in tiền khi xảy ra các trường hợp khẩn cấp; Hai là, việc cung và cầu của nền tài chính cũng bị mất cân bằng. Chính vì vậy, bắt đầu từ thế kỷ XX, Hoa Kỳ và hầu hết các nước khác trên thế giới đã quyết định bỏ bản vị Vàng và chuyển sang tiền định danh Fiat.
Từ đây, Tiền pháp định Fiat đã được vận hành và điều phối dựa trên quyền lực của Chính Phủ. Chính phủ và các Ngân hàng trung ương sẽ giữ vai trò quyết định trong việc phát hành tiền Fiat mà không phụ thuộc vào các loại hàng hóa.
Từ đó, tiền Fiat được điều phối bằng quyền lực của Chính Phủ. Chính Phủ và các ngân hàng trung ương sẽ tác động trực tiếp và phát hành tiền pháp định. Lúc này, tiền pháp định được phát hành mà không phụ thuộc vào các loại hàng hóa. Việc lưu hành tiền pháp định fiat vì thế cũng trở nên linh hoạt hơn và các quốc giá có thể in thêm tiền nếu nền kinh tế khó khăn hoặc để các ngân hàng dự trữ.
Tiền Fiat ngày càng chiếm giữ những vai trò thiết yếu trong đời sống nhất bởi đảm bảo sự ổn định về mặt tài chính của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, với tình trạng lạm phát ngày càng tăng cao, tiền Fiat bước vào giai đoạn sụp đổ. Vì trên thực tế, khi lạm phát tăng cao thì tiền pháp định sẽ không mua được hàng hóa hoặc cần rất nhiều tiền tệ này mới mua được hàng hóa.
Tiền pháp định Fiat có thể được sử dụng ở đâu?
Phạm vi sử dụng tiền Fiat vô cùng rộng rãi. Hầu như các quốc gia trên thế giới đều sử dụng được tiền Fiat. Người dùng hoàn toàn có thể đổi tiền từ quốc gia này sang quốc khác tùy vào nhu cầu sử dụng. Tiền Fiat sẽ được sử dụng nhiều nhất tại quốc gia phát hành ra nó.
Hiện nay, đồng tiền Mỹ với đơn vị USD là đồng tiền đang được sử dụng phổ biến trên toàn cầu.
Ưu và nhược điểm của tiền Fiat
Ưu điểm
- Chi phí thấp: So với hình thức phát hành tiền dựa trên hàng hóa, chính phủ chỉ cần một khoản ít hơn để phát hành tiền pháp định.
- Độ khan hiếm: Tiền Fiat không bị ảnh hưởng hay phụ thuộc vào sự khan hiếm của vật chất, kim loại quý như vàng,… hoặc các hàng hóa khác.
- Sự thuận tiện: Tiền pháp định Fiat được lưu thông mà không cần người giám sát, kho lưu trữ hay phải có yêu cầu lưu trữ tốn kém như vàng.
- Tính linh hoạt: Không chỉ linh hoạt trong việc in tiền từ Chính Phủ hay ngân hàng trung ương mà tiền Fiat đảm bảo cung cầu và khắc phục, ngăn chặn các cuộc khủng hoảng kinh tế. Sở dĩ, có sự tiện lợi này là do, đây là tiền định danh và phụ thuộc vào sự kiểm soát của Chính phủ.
- Phạm vi giao dịch: phạm vi giao dịch của tiền Fiat vô cùng rộng rãi, có thể dùng để đổi từ đất nước này sang đất nước khác trên toàn cầu và sử dụng rộng rãi.
Nhược điểm
- Sự sụp đổ trong quá khứ: Trên thực tế, vấn đề lạm phát ngày một nóng lên, việc in thêm nhiều tiền đã khiến nền kinh tế bị lao dốc như trong lịch sử. Điều này, đã làm dấy lên không ít lo ngại có thể xảy ra trong tương lai.
- Rủi ro lạm phát: Tiền pháp định tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm lạm phát tăng cao bởi không có giá trị nội tại và khủng hoảng kinh tế sẽ xảy ra nếu Chính Phủ không có các giải pháp quản lý tiền tệ phù hợp.
- Nguy cơ mất giá: Do tiền pháp định không có giá trị nội tại nên khi Chính Phủ bơm thêm tiền không hợp lý dễ dẫn đến việc mất cân bằng cung cầu sẽ làm giá trị của tiền Fiat bị tụt giảm.
Sự khác nhau giữa tiền Fiat và các loại tiền khác
Phân biệt tiền Fiat và Bảng vị Vàng
So với bảng vị Vàng, tiền Fiat nhìn chung có nhiều ưu điểm hơn. Một là, lượng tiền Fiat cung cấp ra thị trường hoàn toàn không phụ thuộc vào số lượng hữu hạn của các tài sản vật chất có giá trị như Vàng hay các kim loại khác. Khi xảy ra một vài sự kiện kinh tế ảnh hưởng đến hệ thống tiền tệ, nhà nước có thể điều phối được Tiền.
Trong việc kiểm soát nền kinh tế, tiền định danh Fiat linh hoạt hơn so với Vàng. Mặc dù vậy, không ít ý kiến phản đối rằng, việc sử dụng tiền định danh sẽ gây ra sự xáo trộn và cung vượt quá nhu cầu của thị trường bởi không đảm bảo bằng hàng hóa.
Tuy nhiên, một thực tế lịch sử đã công nhận rằng: Cái gì tiến bộ thì tồn tại đó là lý do tại sao Bảng vị Vàng sụp đổ.
Phân biệt tiền Fiat và Crypto
Bằng công nghệ Blockchain, Crypto là một dạng tiền điện tử được mã hóa. Đồng bitcoin (BTC) chính là đồng tiền điện tử nổi bật nhất trong những năm vừa qua. Thế mạnh của BTC được nhiều người yêu thích chính là sự phi tập trung. Những người ủng hộ đồng tiền kỹ thuật số cho rằng tiền tệ không nên được kiểm soát bởi một cá nhân hoặc một tổ chức nào đó vì nó rất dễ bị thao túng.
Các nhà ủng hộ và tin tưởng vào Crypto luôn không ngừng nỗ lực để tạo lập nền kinh tế phi tập trung (Defi) dựa trên blockchain, được mã hoá dựa trên các hợp đồng thông minh (Smart Contract). Nơi mà mọi thứ được minh bạch và rõ ràng không bị can thiệp bởi yếu tố cảm xúc của con người.
Với tiền Fiat, chính phủ có thể in thêm bất kỳ lúc nào. Chính vì vậy, không có giới hạn về nguồn cung. Ngược lại, tiền mã hoá thì số lượng có giới hạn. trên Thị trường giao dịch, người sở hữu tiền mã hoá có thể ẩn danh. Mặc dù đây được xem là lợi thế và hạn chế của crypto, song đây cũng tạo điều kiện đê các tội phạm phi pháp đang lợi dụng để rửa tiền.
So sánh tiền Fiat và tiền trong Ví điện tử
Một số ví điện tử phổ biến hiện nay như ZaloPay, ShopeePay, MoMo, ViettelPay… Về cơ bản, trong ví điện tử, đây cũng là một dạng hình thái khác của tiền pháp định Fiat. Vì tỷ lệ quy đổi trong ví điện tử được quy đổi theo tỷ lệ 1:1 so với tiền pháp định và được pháp luật quốc gia đó bảo hộ.
Không chỉ vậy, tiền trong tài khoản ngân hàng, khoản tín dụng như khoản vay, trái phiếu, thẻ tín dụng là một dạng hình thái của tiền pháp định Fiat.
Liệu Fiat có bị thay thế bởi Crypto hay không?
Trước nhịp điệu vận động và phát triển không ngừng của đời sống, sẽ không nói trước được điều gì. Song, thời điểm hiện tại, bên cạnh đồng tiền pháp định, Crypto đang tồn tại song song và chúng đang tương hỗ cho nhau trong quá trình lưu thông. Người chơi có thể đầu cơ crypto để kiếm lợi nhuận. Sau đó, quy đổi crypto sang tiền pháp định Fiat để mua sắm hàng hoá. Trong tương lai, rất có thể Crypto sẽ là đồng tiền mới. Mặc dù vậy, nhiều người vẫn xem đây là một kênh đầu tư.
Việc thay thế hoàn toàn tiền Fiat sẽ là một điều rất khó,bởi đây là đồng tiền pháp định và ảnh hưởng đến chế độ của một quốc gia. Đồng thời, với các loại tiền tệ nếu phi tập trung sẽ rất kho để kiểm soát và khiến xã hội rơi vào bất ổn.
Mua Crypto bằng tiền Fiat bằng cách nào?
Người dùng có thể mua bằng Crypto bằng nhiều cách khác nhau. Hiện nay, bạn có thể mua thông qua các nền tảng giao dịch P2P hoặc các sàn giao dịch tiền ảo để quy đổi từ Fiat sang crypto. Chẳng hạn như:
Remitano
Remitano là sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất tại Việt Nam với giao thức 2P2. nơi đây được mệnh danh như một các chợ giao thương, người chơi có thể mua và bán các loại tiền ảo với người khác.
- Xem thêm sàn giao dịch Remitano
Binance
Vốn là sàn giao dịch là một sàn giao dịch tiền ảo lớn nhất trên thế giới, nên tảng Binance có tính năng vượt trội khi mua Bitcoin, ETH và nhiều loại tiền ảo khác bằng thẻ tín dụng. Hoặc thẻ thanh toán quốc tế mang thương hiệu Visa/Mastercard.
Người chơi có thể dễ dàng tìm thấy tính năng này ở màn hình chính của ứng dụng Binance ngay sau khi đăng nhập.
Kết luận
Nói tóm lại, tiền pháp định Fiat là một trong những loại tiền giữ vai trò quan trọng đối với một quốc gia song tiềm ẩn nguy cơ lạm phát cao. Mặc dù vậy, không biết chắc được điều gì sẽ xảy ra trong tương lai, nhất là Crypto đang ngày càng bùng nổ. Với bài viết trên đây, chúng tôi hy vọng rằng có thể cung cấp cho bạn đọc thông tin hay về tiền Fiat. Chúc các bạn giao dịch thành công.
