Chứng khoán là gì? 6 bước cần thiết để đầu tư chứng khoán

Chắc hẳn bạn đã từng được nghe nhiều về chứng khoán, thị trường chứng khoán, cổ phiếu và trái phiếu nhưng có thể một số người vẫn chưa hiểu rõ về nó. Hôm nay, giavang.com sẽ giải đáp tất tần tật về chứng khoán trong bài viết dưới đây!

Tổng quan về chứng khoán

Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là một tài sản, bằng chứng xác nhận quyền sở hữu hợp pháp của người sở hữu đó với tài sản hoặc phần vốn của công ty hay tổ chức đã phát hành.

Chứng khoán là là một công cụ tài chính có giá trị, có thể được giao dịch trên thị trường.

Chứng khoán thể hiện một mối quan hệ sở hữu đối với công ty (được gọi là cổ phiếu), thể hiện mối quan hệ chủ nợ (trái phiếu) hoặc chứng khoán lai (trái phiếu chuyển đổi, cổ phiếu ưu đãi) hoặc các loại quyền chọn.

Ba đặc điểm chính của chứng khoán

Chứng khoán có ba đặc điểm chính mà các nhà đầu tư cần tham khảo trước khi quyết định đầu tư, cụ thể là:

• Tính thanh khoản (Tính lỏng): So với những tài khoản khác, chứng khoán có tính lỏng cao hơn, điều đó được thể hiện qua sự mua bán tự do trên thị trường. Các chứng khoán khác nhau có khả năng chuyển nhượng là khác nhau. Trong đó, cổ phiếu có mức thanh khoản cao nhất.
• Tính rủi ro: Chứng khoán có tính rủi ro, giá trị của nó chịu tác động lớn của rủi ro (Rủi ro thị trường, rủi ro lạm phát, rủi ro chính trị …).
• Tính sinh lợi: Khi nhà đầu tư sở hữu đều mong muốn nhận được một thu nhập lớn hơn trong tương lai. Thu nhập này có được từ cổ tức được chia hoặc việc tăng giá chứng khoán trên thị trường.

Một số thuật ngữ cần biết trong chứng khoán

Nhà đầu tư mới cần lưu ý một số thuật ngữ phổ biến trong thị trường chứng khoán như sau:

Các loại chứng khoán hiện có trên thị trường

Như đã đề cập ở trên, chứng khoán như một công cụ để giúp các doanh nghiệp, chính phủ hay các đơn vị…có thể huy động vốn từ thị trường. Các loại chứng khoán hiện có trên thị trường mang đến cơ hội đầu tư đa dạng cho người tham gia.

Cổ phiếu

Cổ phiếu thuộc loại chứng khoán vốn. Nó xác nhận quyền sở hữu một phần tài sản của doanh nghiệp nào đó phát hành với nhà đầu tư, trong đó người mua cổ phiếu sẽ được gọi là cổ đông.

Trong tất cả các loại thì cổ phiếu được xem là hình thức chứng khoán có tính thanh khoản cao nhất. Có hai loại cổ phiếu, cụ thể là:

• Cổ phiếu thường: đây là loại cổ phiếu được dùng để xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư hoặc cổ đông với công ty. Mục đích của nó là kiểm soát và quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu trong trường hợp xấu là công ty phá sản, cổ đông sẽ được chia số tiền còn lại sau khi thanh toán các khoản nợ và cổ phiếu ưu đãi.
• Cổ phiếu ưu đãi: Được xác định bằng tỷ lệ phần trăm cố định theo mệnh giá cổ phiếu hoặc là số tiền được in sẵn trên cổ phiếu. Loại cổ phiếu này được thanh toán trước cổ phiếu thường thế nhưng điểm bất lợi của nó là không được tham gia bỏ phiếu hay kiểm soát hoạt động như cổ phiếu thường.

Tại Việt Nam, mệnh giá của cổ phiếu là 10.000đ khi phát hành. Nhưng, giá trị thật sự của loại chứng khoán này có thể biến động theo tình hình thị trường.

Trái phiếu

Trái phiếu thuộc loại chứng khoán nợ. Loại trái phiếu này được phát hành bởi doanh nghiệp hoặc chính phủ. Những đơn vị phát hành có trách nhiệm trả lãi và thanh toán nợ gốc cho chủ sở hữu vào thời điểm đáo hạn.

Doanh nghiệp có trách nhiệm trả lãi cho người sở hữu theo kỳ hạn của từng loại trái phiếu, đến khi đáo hạn phải tiến hành thanh toán cả lãi và gốc cho họ.

Hiện nay, có thể phân loại trái phiếu theo nhiều cách:

• Chủ thể phát hành: Trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu địa phương và trái phiếu chính phủ.
• Tính chất chuyển đổi: Trái phiếu không chuyển đổi và trái phiếu chuyển đổi.
• Hình thức trả lãi: Trái phiếu lãi cố định, trái phiếu chiết khấu và trái phiếu thả nổi.

Đối với trái phiếu thì thu nhập của chủ sở hữu là cố định mỗi kỳ chứ không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, bạn sẽ không có quyền tham gia vào những hoạt động của công ty và không có quyền bầu cử.

Đối với trái phiếu có thời hạn, bạn sẽ được phép rút vốn trước hạn bằng cách bán lại cho doanh nghiệp để thu tiền về và đồng nghĩa với việc từ chối nhận tiền lãi.

Chứng chỉ quỹ

Loại chứng khoán này được phát hành bởi công ty quản lý quỹ, xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư với một phần góp vốn vào quỹ. Số tiền trong quỹ thu hút được sẽ được mang đi đầu tư vào những sản phẩm như: cổ phiếu, trái phiếu, vàng hay bất động sản…

Đối với những hoạt động đầu tư số tiền trong quỹ, nhà đầu tư sẽ không trực tiếp kiểm soát chúng. Quỹ sẽ có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm để quản lý và lên kế hoạch sử dụng tiền đầu tư sinh lời một cách tối đa nhất.

Chứng khoán phái sinh

Có lẽ những cái tên như hợp đồng quyền chọn hay hợp đồng tương lai đã không còn xa lạ với dân chứng khoán nữa. Những loại hợp đồng này thuộc chứng khoán phái sinh.

Chúng thể hiện sự cam kết, thỏa thuận của hai bên về quyền và nghĩa vụ đối với một tài sản cụ thể ở một thời điểm xác định ở tương lai.

Việc xác định mức giá giao dịch ở thời điểm hiện tại là cách để phòng chống vấn đề rủi ro có thể phái sinh. Lợi thế của người sở hữu chứng khoán phái sinh là không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố bên ngoài. Họ chỉ việc thanh toán như mức giá đã đề xuất trong hợp đồng là xong.

Thị trường phi tập trung là nơi diễn ra giao dịch chứng khoán phái sinh. Tất cả giao dịch được thông qua bên trung gian thứ ba môi giới chứng khoán để hoạt động trơn tru.

Bạn là người mới và muốn tham gia vào thị trường này? Đơn giản, bạn hãy chọn loại chứng khoán phái sinh mà bạn muốn, tìm hiểu về sản phẩm có trong hợp đồng đó để đón đầu xu thế của thị trường thì mới có thể kiếm được lợi nhuận từ đó.

Chứng chỉ có nguồn gốc chứng khoán

Ngoài những loại chứng khoán được đề cập ở trên, trên thị trường còn có những sản phẩm chứng chỉ có nguồn gốc từ chứng khoán thu hút nhiều nhà đầu tư khác.

Có thể bạn đã từng nghe qua những cụm từ như chứng quyền, chứng kế, chứng chỉ thụ hưởng. Đây chính xác là những loại chứng chỉ có nguồn gốc chứng khoán. Nó thể hiện quyền mua/bán hoặc thụ hưởng của nhà đầu tư đối với chứng khoán.

• Chứng quyền: Giấy xác nhận quyền mua cổ phiếu mới phát hành từ một doanh nghiệp. Chứng quyền được phát hành cho cổ đông cũ hoặc chủ sở hữu để giao dịch mua bán.
• Chứng khế: Giấy xác nhận kèm theo trái phiếu để xác định quyền mua cổ phiếu ở một số trường hợp xác định.
• Chứng chỉ thụ hưởng: Giấy xác nhận quyền lợi nhà đầu tư trong quỹ đầu tư. Chứng chỉ thụ hưởng có thể mua bán, giao dịch.

Thị trường chứng khoán là gì?

Tên gọi của nó hầu như đã nói lên được chức năng rồi. Hiểu một cách đơn giản, thị trường chứng khoán là nơi diễn ra mọi hoạt động mua bán, trao đổi cổ phiếu hoặc trái phiếu giữa những nhà đầu tư và thông qua bên thứ ba là những nhà môi giới chứng khoán.

Thị trường chứng khoán bao gồm các loại cổ phiếu được niêm yết trên sàn chứng khoán hoặc các loại cổ phiếu giao dịch không công khai như chia cổ phần thông qua việc gọi vốn cộng đồng.

Các cơ quan như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), Sở Giao dịch Chứng khoán Nhà nước (HoSE) cùng Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) quản lý thị trường chứng khoán. Nơi lưu trữ những thông tin về chứng khoán là trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD).

Dựa trên Điều 5 Luật Chứng khoán 2019, những nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán gồm:

“Điều 5. Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán

1. Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của tổ chức, cá nhân.
2. Công bằng, công khai, minh bạch.
3. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
4. Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.

Vai trò của thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán đem đến nhiều lợi ích không chỉ cho bản thân công ty phát hành, nhà đầu tư mà còn có ích cho nền kinh tế nước nhà. Cụ thể như sau:

Với nền kinh tế

• Là thước đo sức mạnh kinh tế ngay tại thời điểm đó. Dựa vào những chỉ số đo lường thị trường hoặc nhìn vào sự phát triển giá cổ phiếu của công ty để đánh giá được nền kinh tế phát triển như thế nào.
• Thị trường chứng khoán cũng góp phần một tay giúp chính phủ kiểm soát tốt hơn tình hình hoạt động của những công ty niêm yết thông qua các bản báo cáo kinh doanh được công bố định kỳ.

Với các nhà phát hành

• Nguồn huy động vốn dài hạn để phát triển các hoạt động kinh doanh, bên ngoài nguồn vay vốn ngân hàng.

Với các nhà đầu tư

• Trước khi tiến hành giao dịch mua bán, bạn hãy tìm hiểu kỹ để tránh gặp phải những rủi ro không đáng có xảy ra.
• Cơ hội tăng lợi nhuận cao, do thị trường chứng khoán có xu hướng tăng theo sự phát triển của kinh tế. Bạn sẽ có nguồn thu nhập nếu lựa chọn được doanh nghiệp phát triển ổn định để đầu tư.

Có nên đầu tư chứng khoán không?

Tương tự như những hình thức đầu tư khác, việc đầu tư chứng khoán mang đến mức sinh lời cao nhưng cũng không ít rủi ro. Sau đây, chúng ta hãy phân tích xem đầu tư chứng khoán có những ưu – nhược điểm gì để từ đó đưa ra quyết định nên hay không đầu tư chứng khoán.

Ưu điểm

• Có khả năng sinh lời cao: Lãi suất nhận được từ đầu tư chứng khoán sẽ cao hơn so với gửi tiền tiết kiệm ngân hàng.
• Sau tiền mặt thì chứng khoán có khả năng thanh khoản cao: Với sàn giao dịch được Ủy ban chứng khoán nhà nước quản lý, nhà đầu tư được bảo vệ quyền lợi.
• Là kênh đầu tư linh hoạt với số tiền đầu tư ban đầu thấp: Không cần số vốn lớn lên đến vài trăm triệu hay cả tỷ đồng để có thể tham gia bất động sản, nhà đầu tư chỉ cần có trong tay vài triệu đồng đã có thể đầu tư chứng khoán.

Nhược điểm

Bên cạnh những lợi nhuận hấp dẫn, khả năng thanh khoản cao và đầu tư linh hoạt thì nó cũng có những nhược điểm mà bạn phải cân nhắc khi quyết định đầu tư:

• Không tránh khỏi những biến động thị trường: Thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng bởi tình hình chính trị thế giới, lạm phát, dịch bệnh,…Ảnh hưởng đến giá và trực tiếp đến lợi nhuận của nhà đầu tư.
• Rủi ro đến từ những thông tin không minh bạch: Thông tin trên thị trường bị nhiễu loạn, không minh bạch sẽ ảnh hưởng đến phán đoán và quyết định của người chơi.
• Rủi ro đến từ những công ty môi giới kém chất lượng: Những nhà đầu tư mới chưa có kinh nghiệm phân tích dễ bị những công ty môi giới này dụ dỗ ngon ngọt để lừa đảo.

Trong thời đại này việc đầu tư chứng khoán đã không còn gì xa lạ với chúng ta. Nhưng hãy là một nhà đầu tư thông minh và sáng suốt.

Tóm lại, khi quyết định đầu tư chứng khoán hay bất cứ hình thức nào cũng vậy, bạn phải chủ động tìm hiểu kỹ càng về nó. Không những vậy, học hỏi thêm từ những người dày dặn kinh nghiệm, lựa chọn được công ty môi giới uy tín để “trao thân gửi phận”.

6 bước cần thiết khi đầu tư vào chứng khoán

Dưới đây là 6 bước bạn cần phải chuẩn bị để hạn chế những rủi ro khi đầu tư chứng khoán, cụ thể như sau:

Bước 1. Có kiến thức cơ bản về chứng khoán

Khả năng mang đến lợi nhuận của kênh đầu tư này cũng đáng kể nhưng nó sẽ là kênh đầu tư đầy rủi ro nếu bạn là một người gà mờ về chứng khoán. Vì thế, đòi hỏi nhà đầu tư phải có vốn kiến thức vững chắc và có một tầm nhìn chiến lược dài hạn trước khi quyết định tham gia thị trường.

Những kỹ năng trên là cần thiết để có thể đảm bảo, duy trì và gia tăng nguồn tài chính của bản thân. Bạn cũng có thể tham gia những khóa học chứng khoán từ cơ bản đến nâng cao trước khi đầu tư để có thể vững vàng và tự tin hơn trong quá trình đầu tư sau này. Bạn phải thật thông minh và sáng suốt trong mọi quyết định để tránh gặp phải những sai lầm không đáng có.

Bước 2. Vốn đầu tư

Là điều kiện cần để đầu tư vào chứng khoán. Số vốn sẽ phụ thuộc vào khối lượng tài sản, mong muốn về lợi nhuận và khả năng chấp nhận rủi ro của bạn.

Bước 3. Trang thiết bị phục vụ giao dịch

Bạn cần phải có những thiết bị kết nối mạng như laptop hay điện thoại thông minh. Ngoài sử dụng để thực hiện mua bán trao đổi thì còn dùng để theo dõi và cập nhật các thông tin về thị trường một cách nhanh nhất có thể.

Bước 4. Thời gian

Bạn cần có một khoảng thời gian xác định để phục vụ việc theo dõi, tìm hiểu, nghiên cứ và học hỏi những kiến thức mà bạn chưa biết.

Bước 5. Thông tin kinh tế thị trường

Những thông tin vĩ mô hay các tin tức về chính trị, xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị chứng khoán. Do đó, hãy thường xuyên cập nhật tin tức mới nhất để có thể lên kế hoạch và những chiến lược phù hợp ở mỗi thời điểm.

Bước 6. Lên kế hoạch và chiến lược đầu tư phù hợp

Nhà đầu tư khi tham gia cần có một kế hoạch và chiến lược cụ thể để có thể hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất và hạn chế hành động theo cảm tính.

Phải làm một kế hoạch thật chi tiết ở môi giai đoạn đầu tư thì khi không may xảy ra rủi ro bạn có thể linh hoạt ứng phó.

Sàn chứng khoán là gì?

Khi chọn được sàn giao dịch chứng khoán uy tín sẽ đảm bảo an toàn và sự minh bạch trong những phiên giao dịch của bạn. Từ đó, các nhà đầu tư sẽ yên tâm và tự tin để đầu tư hơn.

Sàn chứng khoán là nền tảng giao dịch các loại chứng khoán hiện có trên thị trường của các nhà đầu tư. Tại sàn, bạn còn có thể thực hiện hoạt động trao đổi, tặng cũng như chuyển nhượng loại tài sản bao gồm: cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, phái sinh và những loại tài sản khác trên sàn. Không những vậy, sàn chứng khoán còn cung cấp một lượng lớn thông tin công ty, tài liệu đầu tư để nhà đầu tư có thể tham khảo kỹ trước khi ra quyết định.

3 sàn chứng khoán Việt Nam uy tín

Sàn chứng khoán HoSE

Sàn HoSE (viết tắt của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM) trực thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là được thành lập năm 2000. Sàn hiện đang quản lý hệ thống giao dịch chứng khoán được niêm yết tại Việt Nam với các điều kiện cực khắt khe, nên các công ty phát hành trên sàn đều rất uy tín. Sàn HoSE có mã là VN30 – mã chỉ số cổ phiếu giá trị nhất thị trường hiện nay.

Sàn HNX

Sàn Giao dịch Chứng khoán Hà Nội ra đời vào năm 2009 và chịu trách nhiệm chính trong việc tổ chức, quản lý thị trường giao dịch chứng khoán. Đây cũng được xem là một sàn chứng khoán có độ uy tín cao, đảm bảo với hơn 73 công ty thành viên và cung cấp nhiều loại tài sản đầu tư như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ ETF, phái sinh,… 

Ngoài ra, sàn không có quy định cụ thể về đơn vị giao dịch đối với những giao dịch thỏa thuận.

Sàn Upcom

Đây là sàn chứng khoán online diễn ra giao dịch của những cổ phiếu, trái phiếu,.. không đủ tiêu chuẩn niêm yết tại sàn HoSE và sàn HNX. Sàn Upcom ra đời năm 2009, được quản lý bởi sở giao dịch chứng khoán Hà Nội. Nơi đây là trạm trung chuyển cổ phiếu trước khi được niêm yết tại hai sàn nói trên, cho nên lượng chứng khoán cũng rất lớn.

Với khối lượng giao dịch là 100 cổ phiếu hoặc trái phiếu đối với giao dịch khớp lệnh, sẽ tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư có thể mua được chứng khoán của công ty. Sàn Upcom rất được ưa chuộng không chỉ nhà đầu tư, các doanh nghiệp có thể huy động vốn dễ dàng trên sàn này, bởi nó không quá khắt khe về quy định khi niêm yết.

Kết luận

Như vậy, giavang.com đã chia sẻ tất tần tật kiến thức của chứng khoán và các bước cần thiết khi đầu tư chứng khoán cho các nhà đầu tư mới tham khảo. Hy vọng chúng sẽ giúp ích cho các nhà đầu tư trong quá trình tìm hiểu thông tin.

Chứng khoán là một kênh đem đến lợi nhuận cao nhưng rủi ro tiềm ẩn cũng không kém. Vì thế hãy luôn có kiến thức đầy đủ và một tâm lý vững vàng khi tiến đến quyết định đầu tư. Chúc các bạn thành công.