Cổ tức được biết đến là một trong những khoản lợi hấp dẫn mà nhà đầu tư nhận sau khi công ty cổ phần thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính. Đây là một trong những khoản thu hồi mà nhiều nhà đầu tư kỳ vọng khi tham gia thị trường chứng khoán. Trên thực tế có nhiều hình thức chia cổ tức khác nhau. Tuy nhiên, không ít nhà đầu tư và doanh nghiệp băn khoăn giữa việc chia cổ tức bằng cổ phiếu và tiền mặt. Vậy điểm mạnh và điểm yếu của hai hình thức này ra sao? Mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây.
Mục Lục
Chia cổ tức là gì?
Cổ tức là phần lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp sau khi thực hiện các nghĩa vụ tài chính bao gồm thuế. Chia cổ tức chính là việc công ty cổ phần thực hiện chi trả số tiền còn lại sau thuế cho các cổ đông của mình. Tùy vào mỗi tổ chức, doanh nghiệp khác nhau, lợi nhuận cổ tức chia cho cổ đông sẽ khác nhau.
Chia cổ tức bằng cổ phiếu
Chia cổ tức bằng cổ phiếu là gì?
Đây là hình thức chi trả cổ tức cho cổ đông bằng cổ phiếu. Với hình thức này, doanh nghiệp có thể giữ lại nguồn lợi nhuận cho mình để tái đầu tư. Đối với những doanh nghiệp đang trong khoản thời gian tăng trưởng và có nhu cầu mở rộng kinh doanh, hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu dường như phổ biến hơn. Những doanh nghiệp này có thể sử dụng cổ phiếu quỹ (nếu có) hay phát hành thêm cổ phiếu (zero-cost) để trả cổ tức.
Lưu ý: Nếu doanh nghiệp chọn phương án trả cổ tức cho cổ đông dưới hình thức cổ phiếu thì không cần làm thủ tục phát hành, chào bán thêm cổ phiếu. Tuy nhiên, công ty phải tăng vốn điều lệ sao cho tương ứng với tổng mệnh giá các cổ phần chi trả cổ tức trong thời gian là 10 ngày (kể từ ngà hoàn thành việc thanh toán cổ tức).
Bản chất
Trả cổ tức bằng cổ phiếu thưởng thực chất chỉ tác động về mặt bút toán hay kế toán của doanh nghiệp chớ không làm thay đổi về mặt tài chính, kinh doanh.
Với những nhà đầu tư thiên về giá trị hay những nhà phân tích cơ bản, thì việc trả cổ tức bằng cổ phiếu dường như vô ích. Đây là lý do công ty Berkshire Hathaway tỷ phú Warren Buffett chưa bao giờ trả cổ tức bằng cổ phiếu hay chia tách cổ phiếu. Bởi, mức một cổ phiếu của công ty Berkshire Hathaway là rất cao vào thời điểm 2017, lên đến 6 tỷ đồng/ cổ phiếu loại A.
Đối với những nhà đầu tư phân tích kỹ thuật, khi có tin công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu lớn thì giá cổ phiếu của công ty đó thường có xu hướng tăng.
Ưu và nhược điểm
Ưu điểm:
- Trong chứng khoán, trả cổ tức bằng cổ phiếu đối với những cổ phiếu có tính thanh khoản ít sẽ tăng tính thanh khoản. Việc này giúp giảm thị giá và giảm rủi ro thanh khoản. Từ đó, có thể giúp nhà đầu tư khác có thể mua bán trao đổi cổ phiếu một cách dễ dàng do ảnh hưởng giá tăng.
- Khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu nhà đầu tư không bị đánh thuế 2 lần so với việc phát hành cổ tức bằng tiền mặt. Nhờ vào đó, giá trị nhận được thực tế cho cổ đông có thể tăng lên.
- Với hình thức chi trả cổ tức này, doanh nghiệp có thể giữ lại nguồn vốn để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tái đầu tư hay mở rộng quy mô. Về lâu dài, điều này sẽ mang lợi nhuận cho cổ đông hoặc khắc phục những khó khăn hiện tại trong công ty.
Nhược điểm:
- Tại một số doanh nghiệp đầu tư vào những dự án không hiệu quả, từ đó làm ảnh hưởng giảm thêm giá cổ phiếu.
- Mức vốn hóa của việc chia cổ tức bằng cổ phiếu không đổi việc chia cũng như không chia. Không chỉ vậy, nhà đầu tư phải chờ một thời gian khá lâu (từ 2 đến 3 tháng) để cổ phiếu mới phát hành và về tài khoản rồi mới mua bán giao dịch được cổ phiếu đó.
Chia cổ tức bằng tiền mặt
Chia cổ tức bằng tiền mặt là gì?
Đây là hình thức chi trả cổ tức cho cổ đông bằng tiền mặt. Với hình thức này, đơn vị tiền khi thực hiện trả cổ tức phải đơn vị tiền quốc gia. Đối với thị trường chứng khoán ở Việt Nam đơn vị tiền khi chi trả cổ tức phải được thực hiện theo quy định của pháp luật Đồng Việt Nam. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể chi trả cổ tức dưới một số hình thức như chuyển khoản, chi trả bằng séc, chuyển vào tài khoản chứng khoán của cổ đông hay bằng cách đặt lệnh trả tiền gửi qua bưu điện đến địa chỉ liên lạc hoặc địa chỉ thường trú của cổ đông.
Theo quy định, tỷ lệ cổ tức sẽ được tính theo mệnh giá là 10.000đ/cổ phiếu và không tính theo giá thị trường giao dịch hàng ngày. Tại thị trường Việt Nam, khi 1 công ty công bố tỷ lệ trả cổ tức bằng tiền, thì tức là số tiền cổ tức đó được tính dựa trên mệnh giá cổ phiếu (tương ứng 10.000 đồng/CP).
Bản chất
Về bản chất, nếu chi trả cổ tức bằng tiền mặt, điều này đồng nghĩa dòng tiền từ lợi nhuận sau thuế sẽ đi ra khỏi doanh nghiệp. Có thể hiểu một cách đơn giản, lợi nhuận thuần trong doanh nghiệp giảm do tiền mặt được chi trả một phần cho các cổ đông qua tài khoản.
Ưu và nhược điểm
Ưu điểm:
- Cổ đông khi được nhận cổ tức bằng tiền mặt sẽ có cảm giác an toàn chắc chắn hơn so với việc công ty chứng khoán giữ lại lợi nhuận sau thuế và chạy theo những cơ hội “hào nhoáng” nhưng không chắc về mặt thành quả. Việc nhận cổ tức bằng tiền mặt từ doanh nghiệp mang tính đảm bảo và tâm lý an toàn hơn rất nhiều đối với những cổ đông có phong thái phòng thủ.
- Trả cổ tức bằng tiền mặt minh chứng cho dòng tiền vững mạnh của doanh nghiệp. Lòng tin và tâm lý an toàn khi đầu tư vì thế cũng trở nên chắc chắn hơn. Song, để hạn chế rủi ro như doanh nghiệp đi vay mượn nợ, các cổ đông cần xem xét kỹ lưỡng thời gian chi trả cổ tức, sự ổn định và cổ tức có sự tăng trưởng.
Nhược điểm:
- Phải chịu 2 lần thuế. Lần 1 là thuế thu nhập doanh nghiệp (hiện tại đang ở mức 20-22%). Tùy vào các lĩnh vực ngành nghề khác nhau sẽ có những đặc thù ưu đãi về mức thuế riêng biệt. Lần 2, là phần cổ tức bằng tiền mặt này phải chịu thuế thu nhập cá nhân ở mức là 5%.
- Đối với các công ty đang trong giai đoạn phát triển nhanh và mở rộng hoặc đang gặp khó khăn về tài chính thì việc chi trả cổ tức bằng tiền mặt sẽ làm giảm lượng tiền trong doanh nghiệp. Khả năng thiếu hụt nguồn vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh là rất lớn. Từ đó, ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp.
So sánh chia cổ tức bằng cổ phiếu và tiền mặt
Đối với nhà đầu tư
| Nhà đầu tư | Trả cổ tức bằng tiền mặt | Trả cổ tức bằng cổ phiếu |
| Ưu điểm | – Nhận được tiền mặt từ cổ phiếu. | – Không phải đóng thuế 2 lần. – Cổ phiếu được quyền chuyển nhượng cho cá nhân khác. |
| Nhược điểm | – Phải chịu trả thuế 2 lần, bao gồm: thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp. | – Không nắm được các hoạt động kinh doanh của công ty. – Tốn thời gian chờ cổ phiếu mới vào tài khoản, trong thời gian đó giá cổ phiếu có khả năng bị giảm. |
Mỗi hình thức chi trả cổ tức có ưu và nhược điểm riêng. Nhà đầu tư vì thế nên cân nhắc kỹ khi lựa chọn.
Đối với doanh nghiệp
| Doanh nghiệp | Trả cổ tức bằng tiền mặt | Trả cổ tức bằng cổ phiếu |
| Ưu điểm | – Dòng tiền được lưu thông ra bên ngoài doanh nghiệp, trở thành dòng tiền tự do. – Nâng cao sự minh bạch của doanh nghiệp. | – Công ty giữ được nguồn vốn để mở rộng kinh doanh. – Tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu. Việc ban hành thêm cổ phiếu làm giá thị trường giảm, từ đó tiếp cận thêm nhiều nhà đầu tư hơn. |
| Nhược điểm | – Ảnh hưởng đến khả năng mở rộng hoạt động kinh doanh của công ty. – Làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp trong việc lập các quỹ dự phòng ở dự án khác. | – Giá cổ phiếu giảm sút sau khi được trả cổ tức. – Dùng nguồn vốn trong đầu tư sẽ không tạo lợi nhuận, từ đó giá cổ phiếu sẽ giảm. |
Về cơ bản, việc trả cổ tức bằng tiền mặt hay cổ phiếu đều có ưu, nhược điểm riêng. Đối với doanh nghiệp hiện nay, đa số đều chọn hình thức trả bằng cổ phiếu với mục đích giữ lại số vốn để phục vụ cho hoạt động của công ty. Đồng thời, giúp giá cổ phiếu tăng cao trong thời gian sau khi phát hành. Tuy vậy, việc pha loãng cổ phiếu sẽ có phần ảnh hưởng đến giá cổ phiếu trên thị trường.
Công thức và bản chất khi điều chỉnh giá cổ phiếu khi chia cổ tức
Bản chất
Công thức điều chỉnh giá khi chia cổ tức được tính dựa trên Định luật bảo toàn vốn hóa và dòng tiền. Nói một cách đơn giản, ở góc độ toán học chia hay không chia cũng như nhau mà thôi. Bởi, tổng vốn hóa và tiền – trước và sau ngày giao dịch không hưởng quyền là bằng nhau.
Công thức
Ta có công thức tính giá thay đổi khi trả cổ tức như sau:
P’ = ( P + ( Pa x a) -C) / (1 + a +b)
Trong đó:
P’: Giá cổ phiếu sau khi hành động quyền (bao gồm cổ tức bằng tiền, cổ phiếu thưởng và cổ phiếu phát hành thêm)
P: Giá cổ phiếu trước khi thực hiện quyền
Pa: Giá cổ phiếu phát hành thêm dùng cho quyền mua ưu đãi
a: Tỷ lệ cổ phiếu phát hành thêm dùng cho quyền mua mua ưu đãi. Đơn vị tính %
b: Tỷ lệ chia cổ phiếu thưởng, trả cổ tức bằng cổ phiếu. Đơn vị tính %
C: Cổ tức bằng tiền.
Khi nào doanh nghiệp nên trả cổ tức bằng tiền, khi nào nên trả bằng cổ phiếu?
Cổ tức chính là khoản lợi mà cổ đông nhận được từ công ty cổ phần khi họ thực hiện hết các nghĩa vụ tài chính. Thực tế mà nói, vấn đề doanh nghiệp nên trả cổ tức bằng tiền mặt hay bằng cổ phiếu cho cổ đông sẽ không có câu trả lời nhất quán. Bởi việc này phải dựa trên nhiều yếu tố khác nhau để đưa ra kết luận. Theo đó, doanh nghiệp phải đối sánh giữa lợi và hại, được và mất, ưu và nhược điểm của hai hình thức này, đồng thời xem xét tình hình hiện tại cũng như chiếc lược của công ty như thế nào. Từ đó, hãy đưa ra quyết định.
Ta có hai trường hợp thường thấy sau:
- Nếu doanh nghiệp thật sự mạnh về vốn, muốn thể hiện sự minh bạch và uy tín, có thể lựa chọn hình thức trả cổ tức bằng tiền.
- Nếu doanh nghiệp muốn đẩy mạnh đà phát triển và quy mô kinh doanh nên cần tiền vốn lưu động nhiều, hãy chọn hình thức trả bằng cổ phiếu.
Kết luận
Nói tóm lại, chia cổ tức bằng cổ phiếu và tiền mặt là những hình thức phổ biến ngày nay. Về bản chất, cả hai có những ưu và nhược điểm riêng. Do đó, nhà đầu tư và doanh nghiệp hãy cân nhắc thật kỹ lưỡng để đưa ra lựa chọn phù hợp cho mình trong việc chia cổ tức. Với bài viết trên đây, chúng tôi hy vọng có thể cung cấp cho bạn đọc thông tin hữu ích về chia cổ tức bằng cổ phiếu và tiền mặt. Chúc các nhà giao dịch một ngày tốt lành.
